– మధ్యప్రదేశ్‌, ఛత్తీస్‌గఢ్‌,రాజస్థాన్‌ ఖజానా పరిస్థితిపై విశ్లేషణ
ఈ మూడు రాష్ట్రాల్లోని సర్కారు ఖజానా పరిస్థితేంటీ..? ఆదాయ, వ్యయాల సంగతేంటీ..?ఎన్నికల హామీలు, ఆరోపణలు ప్రత్యారోపణల పర్వం మధ్య గల్లాపెట్టెలో ఎంతుందో తెలుసుకుందాం.
న్యూఢిల్లీ. మధ్యప్రదేశ్‌ , ఛత్తీస్‌గఢ్‌ , రాజస్థాన్‌ రాష్ట్రాల అసెంబ్లీ ఎన్నికలకు సర్వం సమాయత్తమైంది. రెండు రాష్ట్రాల్లోనూ కాంగ్రెస్ పార్టీ అధికారంలో ఉంటే…మధ్యప్రదేశ్‌లో బీజేపీ సర్కార్‌ కొనసాగుతోంది. మరోసారి గద్దెనెక్కటానికి ఓటర్లను ఆకర్షించే పథకాలను తాయిలాలుగా ప్రకటిస్తున్నాయి.ఎన్నికల్లో కీలక మైన ఛత్తీస్‌గఢ్‌లో ప్రస్తుతం పరిస్థితి బాగానే ఉన్నట్టు గణాం కాలు చూపుతున్నాయి..మనం చెబుతున్న లోటును సాంకేతిక భాషలో ఆర్థిక లోటు అంటారు. రాష్ట్రం సంపాదించే దానికంటే ఎక్కువ ఖర్చు చేస్తున్నారంటే ప్రభుత్వం నష్టపోతున్నదని అర్థం. అయితే, అధిక వ్యయం కూడా అధిక వృద్ధికి దారితీస్తుందని ఆర్థిక నిపుణులు కూడా భావిస్తున్నారు. కొంతమేర లోటు వచ్చినా ఫర్వాలేదు, లోటు పెరిగితే ద్రవ్యోల్బణాన్ని ఆహ్వానిస్తుంది. ఇతర కరెన్సీలతో పోలిస్తే రూపాయి బలహీనపడుతుంది.రాష్ట్రాలు తమ జీడీపీలో అంటే ఆర్థిక వ్యవస్థ పరిమాణంలో 3.5 శాతం లోటును నిర్వహించగలవని ఆర్థిక విశ్లేషకులు చెబుతున్నారు. జీడీపీ లేదా ఆర్థిక వ్యవస్థ అంటే ఆ రాష్ట్రం యొక్క మొత్తం వస్తువులు, సేవలు. సాధారణ భాషలో చెప్పాలంటే ఇది నిర్దిష్ట వ్యవధిలో ఆ రాష్ట్రంలో ఉత్పత్తి చేయబడిన అన్ని తుది వస్తువులు, సేవల విలువ అని అర్థం.సాధారణంగా ఏప్రభుత్వమైన తమ లోటును రుణం తీసుకోవడం ద్వారా భర్తీ చేస్తుంది..అధికారంలో వచ్చే వరకు ఓటర్లకు తాయిలాలు ఇస్తామంటూ ఊరడించి, ఎన్నికైన నేతలు ఐదేండ్ల వరకు ముఖం చాటేయటం సాధారణమైపోయింది. అందువల్ల ఈ సారి ఎన్నికల్లో పార్టీలు,నేతల గుణగణాలను పరిశీలించి ఓటు వేయకపోతే..నష్టం మనకే.
రాజస్థాన్‌
రాజస్థాన్‌కు ఎంత నష్టం?
రాజస్థాన్‌ ఆర్థిక వ్యవస్థ విలువ రూ.15.7 లక్షల కోట్లు. 2022-23 డేటా ప్రకారం, రాష్ట్ర ఆర్థిక లోటు 4.3 శాతం అంటే రూ. 15.7 లక్షల కోట్లలో 4.3 శాతం ప్రభుత్వ లోటు, ఇది ఎఫ్‌ఆర్‌బీఎం పరిమితి కంటే ఎక్కువ.
రాజస్థాన్‌కు ఎంత ఆదాయం
2023-24లో రాష్ట్రం రూ.2.34 లక్షల కోట్లు ఆర్జించిందని, ఇందులో ప్రభుత్వం తీసుకున్న రుణం కూడా లేకుండా పోయింది.
ఎంత ఖర్చు ?
2023-24లో రాష్ట్రం రూ.2.97 లక్షల కోట్లు ఖర్చు చేసింది. రాజస్థాన్‌ ఖజానాకు చేరే సంపాదనలో 56 శాతం జీతం, పెన్షన్‌, రుణాలపై వడ్డీ చెల్లించడానికి ఖర్చు చేస్తోంది. మిగిలిన డబ్బును అభివృద్ధి పనులకు వాడుతున్నది. అయితే రాజస్థాన్‌ అభివృద్ధికి ఖర్చు చేసే సామర్థ్యం పరిమితం అని చెప్పవచ్చని ఆర్థిక నిపుణులు చెబుతున్నారు
మధ్యప్రదేశ్‌ ఎంత నష్టం?
మధ్యప్రదేశ్‌ ఆర్థిక వ్యవస్థ విలువ రూ.13.87 లక్షల కోట్లు. 2022-23 డేటా ప్రకారం, రాష్ట్ర ఆర్థిక లోటు 3.6 శాతం
అంటే రూ. 13.87 లక్షల కోట్లలో 3.6 శాతం ప్రభుత్వ లోటు, ఇది ఎఫ్‌ఆర్‌బీఎం పరిమితి కంటే కొంచెం ఎక్కువ.
మధ్యప్రదేశ్‌కు ఎంత ఆదాయం?
202324లోరాష్ట్రంరూ.2.25లక్షలకోట్లు ఆర్జించింది.ఇందులోప్రభుత్వంతీసుకున్న రుణం కూడా లేకుండాపోయింది.
ఎంత ఖర్చు చేశారు?
2023-24లో రాష్ట్రం రూ.2.81 లక్షల కోట్లు ఖర్చు చేసింది. మధ్యప్రదేశ్‌ సర్కారుకు వచ్చే సంపాదనలో 46 శాతం జీతం, పెన్షన్‌, రుణాలపై వడ్డీ చెల్లించడానికి సరిపోతోంది. ఆ తర్వాత మిగిలిన డబ్బును అభివృద్ధి పనులకు వినియోగిస్తోంది.
ఛత్తీస్‌గఢ్‌ ఎంత నష్టం?
ఛత్తీస్‌గఢ్‌ ఆర్థిక వ్యవస్థ విలువ రూ.5.09 లక్షల కోట్లు. 2022-23 డేటా ప్రకారం, రాష్ట్ర ఆర్థిక లోటు 3.2 శాతం అంటే రూ. 5.09 లక్షల కోట్లలో 3.2శాతం ప్రభుత్వ లోటు.
ఛత్తీస్‌గడ్‌కు ఎంత ఆదాయం
2023-24లో రాష్ట్రం రూ.1.06 లక్షల కోట్లు ఆర్జించింది, ఇందులో ప్రభుత్వం తీసుకున్న రుణం కూడా లేదు.2023-24లో రాష్ట్రం రూ.1.21 లక్షల కోట్లు ఖర్చు చేసింది.ఎఫ్‌ఆర్‌బీఎం చట్టం ప్రకారం, ప్రభుత్వం దాని లోటును 3.5 శాతం లోపల నిర్వహించాలని కఠినమైన ఆదేశాలు ఇవ్వబడింది. ఈ పరిమితి గతంలో 3 శాతంగా ఉంది.
రాష్ట్రం యొక్క లోటు 3.5% కంటే ఎక్కువగా ఉంటే, రాష్ట్రం అప్పుల భారం పడుతుందని, దాని లోటును నిర్వహించడంలో ప్రభుత్వం విజయవంతం కాదని ఆర్థిక నిపుణులు విశ్లేషిస్తారు. ఛత్తీస్‌గఢ్‌ సర్కారు ఖజానాకు వచ్చే ఆదాయంలో 42 శాతం జీతం, పెన్షన్‌, రుణాలపై వడ్డీ చెల్లించడం కోసం ఖర్చు చేస్తుంది. ఆ తర్వాత మిగిలిన డబ్బును అభివృద్ధి పనులకు వినియోగిస్తోంది.
