కొత్త లోక్‌సభకూ మూడు రాష్ట్రాల శాసనసభలకూ ఎన్నికలు ముగిసి ఎగ్జిట్‌ పోల్స్‌ వెలువడ్డాయి. మరో మూడు రోజుల్లో వచ్చే తుదిఫలితాల తర్వాత ఏపీతో సహా ఎక్కడ ఏం జరుగుతుందనే ఉత్కంఠ ప్రతివారిలో నెలకొన్న సందర్భం. సూచనాత్మకమైన ఎగ్జిట్‌లతో మొదలుపెట్టి నాలుగో తేదీన పూర్తి ఫలితాలతో ఎన్నికల ప్రక్రియ ముగు స్తుంది గనక ఇక అందరి దృష్టి అటే ఉండబోతోంది. ఎగ్జిట్‌లపై రక రకాల భాష్యాలు కూడా వెలు వడు తున్నాయి. కొందరు దూరంగానే ఉన్నారు. ప్రధాని మోడీ కన్యాకుమారిలో ధ్యానముద్రలో ఉండి చివరి దశ ఓటర్లపై ముద్ర వేసేందుకు ప్రయత్నించారు. అసలు ఈ ఎన్నికల తీరు తెన్నులు కొత్త ధోర ణుల గురించి తేరిపారచూస్తే చాలా ఆసక్తికరమైన, ఆశ్చర్యకరమైన, ఆపైన ఆందోళన కలిగించే అంశాలు గోచరి స్తాయి. ఏమైనా ఇక ఫలితాల తర్వాత కొత్త పాలకులు కూట ముల ఆవిర్భావ వేళ వాటిలో కొన్ని సూటిగా చెప్పుకుందాం.
కార్పొరేట్‌ మార్కెటీకరణ
ప్రజాస్వామ్యానికి ప్రాణమైన ఎన్నికల ప్రక్రియను రాజకీయ రహిత క్రీడగా, మార్కెట్‌ వ్యవహారంగా మార్చడం అతి పెద్ద మార్పు. నిజానికి పరిభాష కూడా మారిపోయింది. ప్రజలను ఓటర్ల డేటాగా చూడటం, బిగ్‌ డేటా ఉంటే రకరకాల పద్ధతుల్లో బుర్రలు నింపేయొచ్చని భావించడం ఇందులో మొదటిది. బిగ్‌డేటా,డేటా ఎనలిస్టులు, మార్కెటింగ్‌ సర్వే సైన్యంతో బయలుదేరడమే, వీలైతే సొంత టీములు లేదంటే ఉమ్మడిగా అదీ కాదంటే నాయకులకు పార్టీలకు అనుబంధంగా ఉండి డీల్‌ కుదుర్చుకోవడం. ఈ క్రమంలో వారి సమస్యలు మనోభావాలు కూడా ఓట్ల ఆకర్షణ కోణంలోనే, ఏది వారిని ప్రభావితం చేస్తుందంటే కాస్త చర్చించి ఏదో పేరుతో ఏదో రూపంలో అది చేయడం. అది కులమత చాందసమా? అసభ్యత అసహనం పెంచేదా? వంటి కొలబద్దలేమీ ఉండక్కర్లేదు. ఉద్వేగాలు పెంచ డానికి పనికివచ్చేదైతే మరీ మంచిది. అలాంటి వ్యక్తిగత అంశా లను అనుకూలంగానూ, ప్రతికూలంగానూ వెతికి తెచ్చి మరీ రచ్చ చేయడం. టీవీ రేటింగులలాగే ఈ పనుల వల్ల కలిగిన లాభనష్టాలను బేరీజు వేసి మరోచోట అదే రకమైన ప్రయోగం. అంతే, దీర్ఘకాల ప్రజా ప్రయోజనం, ప్రజాస్వామిక విలువల వంటి సంకోచాలే ఉండక్కర్లేదు. కావాలంటే మరో పక్షాన్ని లేదా ప్రత్యర్థిని అప్రతిష్టపాలు చేసేందుకు ఏం చేసినా ఫర్వాలేదు. పైగా ఫలానా వారు ఫలానా పార్టీలోనే ఉండాలనీ లేదు. గిట్టు బాటయ్యే బేరం వస్తే పార్టీలో చీలిక తేవచ్చు.ఇప్పుడు తెలం గాణలో ఫోన్‌ ట్యాపింగ్‌ విచారణలో ఒక కోణం ఏమిటంటే బీఆర్‌ఎస్‌ రోహిత్‌రెడ్డిని బీజేపీ నేతలు కదిలించడం, మరి కొందరిని కలుపుకోవాలని చూడటం,దాన్ని కేసీఆర్‌ వాడుకు న్నారనే ఆరోపణ ఒకటైతే అసలా అనైతికత విషయమేంటి? వచ్చిన రాజకీయ దళారులలో వ్యాపారులు, పూజారులు కూడా ఉండటమేమిటి? ఆర్థిక వనరులు పుష్కలంగా ఉన్నవారు ఎప్పుడు ఏ పార్టీ మారినా స్వాగతమే. తాజాగా ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోనే చూస్తే ఒక కూటమిగా ఏర్పడిన పార్టీలలో కూడా అటూఇటూ దూకి పోటీ చేసినవారు కనిపిస్తారు. అందుకోసం అత్యధిక సంపదలు కలిగిన అభ్యర్థుల వేట. అవకాశాలతో అన్వేషణ. టికెట్‌ ఇచ్చే పార్టీకి రూ.వంద కోట్లో, యాభై కోట్లో ముందే నిధి. తాము పోటీ చేసే పార్లమెంటు సీటు పరిధిలో అసెంబ్లీ స్థానాలకు పెట్టుబడి. వీలైతే ముందే అక్కడ శిబిరాలు ఏర్పాటు చేయించుకుని హంగామా చేయడం. టికెట్‌ కోసం ప్రయత్నం చేయడానికి ముందే నియోజవకర్గంలో ఓటర్ల కులాల పొందికపై ప్రత్యేక పరిశీలన. నిజం చెప్పాలంటే ప్రశాంత్‌ కిశోర్‌తో సహా ఈ వ్యూహకర్తలు ఎక్కువసార్లు చెప్పేది కులం లెక్కలేనని పాలక పార్టీల నేతలు ఒప్పుకుంటున్నారు. ఒకే వ్యూహకర్త ఒకోసారి ఒక వైపున పనిచేయడం వెంటనే మరోవైపు దూకడం ఆశ్చర్యం కలిగించే వాస్తవం. మోడీకి, రాహుల్‌గాంధీకి ఒకే ప్రశాంత్‌ కిశోర్‌ పనిచేస్తాడు. జగన్‌కు పనిచేసి మళ్లీ చంద్రబాబుతో మంత నాలు జరుపుతాడు. ఆయన పనిచేసిన ఐ ప్యాక్‌ సంస్థ వారే రెండు వైపులా ఉంటారు. ఈ మధ్యలో చాలా విన్యాసాలు చేస్తాడు. కానీ బడా మీడియా ఆయనకే అగ్ర తాంబూలం ఇచ్చి అభిప్రాయాలు ఆణిముత్యాల న్నట్టు ప్రచారం ఇస్తుంది. ఎందుకంటే ఆ పార్టీల కూ కార్పొరేట్‌ మీడియాకు పని చేయించుకునే పార్టీలకూ కూడా రాజకీయ సైద్ధాంతిక పట్టింపులేమీవుండవు. ఇవన్నీ డీల్స్‌ మాత్రమే.
ఇమేజి గేమ్‌
ఒక డ్రైవరో, కండక్టరో ఎక్కిన వాళ్లను ప్యాసింజర్లుగా మాత్రమే లెక్కపెడతారు. ఒక హోటల్‌ యజమాని ఎన్ని టిఫిన్లు, ఎన్ని మీల్సు అని లెక్కకడతాడు. అలాగే ఎన్నికలు, ఓట్లు, ఓటర్లు వారిపై ఖర్చు అంతా మార్కెట్‌ భాషలో చూడ టమే.ఈ పని రాజకీయ విధానాలతో, సేవలతో కాకుండా చిట్కా లతో, ఎత్తులతో పూర్తి చేయాలి. ఒటరు ప్రొఫైల్‌ ఏమిటి? కులం, మతం, లింగం నేపథ్యం తెలుసుకుంటే ఏ విధంగా పడ గొట్టొచ్చు. ఓట్ల కొనుగోలు దీనికి అదనం. దానికి కూడా మెథ డాలజీ. పోల్‌ మేనేజిమెంట్‌ అంటే మనేజ్‌మెంటు అని సరదాగా అనేదందుకే. ఇవన్నీ గతంలో కార్యకర్తలు లేదా స్థానిక దాదాలు చేస్తే ఇప్పుడు కార్పొరేట్‌ స్టయిల్‌లో చేసేవాళ్లు వచ్చేశారు. మీరు సోషల్‌ మీడి యాలో లేదా మీడియాలో ఏం చూస్తున్నారు? మీ స్నేహితు లెవరు, అభిరుచులేమిటి అని తెలుసుకుని ఆ రూట్లో చేరు కోవడం. మార్కెట్‌ భాషలో గ్యారంటీలు ప్రకటించడం. గ్యారంటీ వారంటీ డబుల్‌ ధమాకా ఆఫర్‌. ఇలాంటి భాష ఇప్పుడు రాజకీయాల్లో సర్వసాధారణమై పోయింది.ఒటర్లే కాదు, అభ్యర్థులూ సరుకులే. మొదటిది వారి బడ్జెట్‌ ఎంత? స్వంతంగా భరించగలరా, లేక భరించేవారి తర పున ఏజంటుగా పనిచేస్తారా? ఈ తతంగం కూడా మార్కెటింగ్‌ టీం కూడా సహకరించే విధంగా జరగొచ్చు.ఆ మేరకు నేతలను కలిసి ఆఫర్లు ఇచ్చి పార్టీలు మార్పించడం చేర్చుకోవడం జర గొచ్చు. అది కాస్త ముగిశాక ఇమేజ్‌ పెంచడం. మేకోవర్‌. మోడీ చారువాలాగా బయలుదేరి గారువాలా మారి, రామ్‌ చేలాగా ఎదిగి ఇప్పుడు సాగర్‌ ఝూలా ఊగుతున్నారంటే ఇదంతా ఒక నిర్దిష్టమైన పథకం ప్రకారం జరుతున్నదే. ఆయన వేషభాషలు, సందేశాల సంకేతాలు, మకాం వేసే నేపథ్యాలు ఏవీ వూరికే నిర్ణ యం కావు. మార్కెట్‌ ప్రొడక్టు అభ్యర్థి అయితే తనను కష్ట మర్లయిన ఓటర్లకు ఆకర్షణీయంగా తయారు చేయాలి. అదే బ్రాండ్‌ ఇమేజి. మోడీ బ్రాండ్‌,చంద్ర బాబు బ్రాండ్‌ అమరావతి బ్రాండ్‌..ఇలా చాలా చెప్పొచ్చు. ఇందుకోసం ప్రత్యేక అధ్యయ నాలు, అభిప్రాయ సేకరణలు చాపకింద నీరులా సాగిపో యాయి. నిజానికి ఇది 1980లో ఇందిరాగాంధీ పనిచేసే ప్రభుత్వం అంటూ తిరిగివచ్చిన సమయంలోనే మొదలైంది. తర్వాత వాజ్‌పేయి హయాంలో ఫీల్‌గుడ్‌ ఫ్యాక్టర్‌, ఇండియా షైనింగ్‌ వంటి నినాదాలు కూడా వచ్చాయి. ప్రపంచీకరణ మీ డియా విస్తరణతో పాటు ఇప్పుడు ఈ యంత్రాంగం కూడా విస్త రించిందన్నమాట. ఏపీ ముఖ్యమంత్రి జగన్‌ సభల క్యాప్షన్‌, బొమ్మ ప్రసంగాలలో ఎత్తుగడ అన్నీ స్క్రిప్టులే, ఈ ఐదేండ్లు ఐ ప్యాక్‌ టీము ఏదో రూపంలో ఆయనతో ఉంటూనే వచ్చింది కదా?విధానాల పరమైన ప్రణాళికలు పోయి గ్యారంటీలు,వాటి కి మోడీ గ్యారంటీలని గొప్పలు చెప్పడం వ్యాపారభాష కాదా?
వాట్సప్‌ నుంచి యూ ట్యూబ్‌
ఇక ప్రచారంలో సాధనాలు సంస్థలు కూడా సిద్ధంగా ఉంటాయి. ఒక మీడియా సంస్థతో ఒప్పందం కుదుర్చుకుంటే మన ప్రమోషన్‌ చూసి పెడుతుంది. ఎన్ని ఇంటర్వ్యూలు, ఎంత కవరేజి అన్నీ సాగిపోతాయి.మనను కవర్‌ చేయడంతో పాటు ప్రత్యర్థిని బద్‌నాం చేసే పని కూడా వాళ్లదే. ఇందుకు సోషల్‌ మీడియా ఆర్మీలు అసలైన సమస్యలు పక్కనపెట్టి అవతలి వారిని దెబ్బతీయడం, మనను పైకి లేపడం మాత్రమే టార్టెట్‌గా పనిచేయడం. తక్కువ జీతాలకే యువత దొరుకుతారు గనక వారిని పనిలో పెట్టుకుంటే బతుకుతెరువు కోసం అన్నీ చేసి పెడ తారు. మన ప్రచారం మోతమోగిస్తారు. 2019లో వాట్సప్‌లో మెసేజ్‌లు పంపడం ప్రధానంగా ఉంటే ఈ సారి నేరుగా యూ ట్యూబ్‌ ఛానళ్లు లేదా మన స్వంత ఛానల్‌ పెట్టుకుని అఫ్‌లోడ్‌ చేసుకోవడమే. ఎవరికీ బాధ్యత లేదు. ఏదైనా వివాదం వస్తే తప్ప, వివాదాలు పెంచడం కూడా ఇందులో భాగమే. అంటే రాజకీయ నిబద్ధత ఎంత మాత్రం లేని అభ్యర్థులు వ్యూహకర్తలు ప్రచార యంత్రాంగం పనిచేసి పెడ తాయి. మీడియాలో కూడా నిబద్ధతతో పనిచేసేవారిని వేటా డటం, ఆ సంస్థలనే కొనేయడం రివాజుగా మారిపోయింది. ప్రణయ్‌ రాయ్‌ వంటివారు కూడా స్వంత వేదికలు ఏర్పాటు చేసుకోవడం తప్ప పెద్ద తరహా సంస్థల్లో చోటు కాపాడుకోలేని పరిస్థితి. బడా కుటుంబాలు లేదా వ్యాపారాల్లో గుట్టలు పోసు కున్న వారు కాదంటే సినిమా సెల బ్రిటీలు, కార్పొరేట్‌ వర్గాల సేవకులు ఎన్‌ఆర్‌ఐలు మీడియాలో, రాజకీయాల్లో దిగిపోవడమే. విశేషించి తెలుగు రాష్ట్రాల్లో దేశం లోనే అతి సంపన్నులైన అభ్యర్థులు రంగంలో నిలవడం దేశ మంతా చర్చనీయాంశమైంది. వామపక్షాల ఒరవడి ఉంది గనక సమస్యలపై చర్చ కొంతైనా జరిగింది గానీ లేకపోతే కేవలం మార్కెటింగ్‌ వ్యూహాలతోనే గడిచిపోయేది.
సంఘ సంస్కరణ, స్వాతంత్రోద్యమం, కమ్యూ నిస్టు ఉద్య మం వంటి బలమైన సంప్రదాయాలు గల చోట కార్పొరేట్‌ బాబులు కుల శక్తుల కుమ్ములాటగా ఎన్నికలు జరగడం దిగ్భ్రాంతి కలిగించే వాస్తవం. ఇవన్నీ సర్వసాధారణమైనట్టు భావిం చడం మరింత దారుణం. ఇరువైపు ఆటగాళ్లు ఒకే ఆట ఆడుతూ ఆశయాలు, ఉద్యమాల కోసం పాటు పడేవారిని అపహాస్యం చేయడం, అలక్ష్యం చేయడం ఇక్కడ కొస మెరుపు. బ్యూరోక్రసీ కూడా ఇందుకు తగినట్టే వ్యవహరిస్తోంది. ప్రయివేటు భాగస్వా ములను కూడా సలహాదారులై సర్కార్లను నడిపిస్తు‌న్నారు. పాతికేళ్ల ప్రపంచీకరణ పర్యవ సానమైన కార్పొరేట్‌ గవర్నెన్స్‌ ప్రతిఫలమే ఇది. పైగా కార్పొరేట్‌ మార్కెటింగ్‌ రాజ కీయం, మితవాద, మత వాద రాజకీయాలను తప్ప ప్రగతి శీలతను సహించదు. ఎందుకంటే ఉద్యమచైతన్యం దోపిడీని ప్రశ్నిస్తుంది గనక ఆశక్తులను లేకుండా చేసే కుట్ర సాగి పోతుం టుంది. ఎందుకంటే ప్రపంచీకరణ మౌలికంగా ప్రజాస్వామిక విలువలకు వ్యతిరేకమైంది. అందుకే తక్షణ రాజకీయ పోరాటంతో పాటు దీర్ఘకాలంలో ప్రజాస్వామిక పునాదులు కాపాడు కోవడానికి గట్టి కృషి అవసరం. పూర్తి ఫలితాల తర్వాత ఇందుకు సంబంధించిన మరింత నిర్దిష్టత రావచ్చు.
– తెలకపల్లి రవి
