”జ్ఞానాన్ని అందించే మాటలు ఆభరణాలకంటే గొప్పవి” బేగం హజరత్‌ మహల్‌ (బ్రిటీష్‌ ఇండియా కంపనీపై తిరుగుబాటు చేసిన అవధ్‌ రాణి)
జీవితం గురించి సహజంగా అందరికీ కొన్ని ప్రశ్నలుంటాయి. వాటికి సమాధానాలు మనకు మనమే వెతుక్కోవాలి. బుద్ధుడి దగ్గరి నుండి తర్వాత వచ్చిన తాత్త్వికులు, ఆలోచనాపరులు, మేధావులు చెప్పిన విషయాల్లోంచి మనం కొన్ని కొన్ని విషయాలు సంగ్రహించుకోవాలి. మనకు మనం స్పష్టంగా అర్థం కావాలంటే ఈ పనిచేయక తప్పదు. కొన్ని ప్రశ్నలు వాటి సమాధానాలు ఇలా ఉంటాయి. వాటిని మనకు మనమే విశ్లేషించుకుని జీర్ణించుకోవాలి!
ప్రశ్న: దేనికీ అస్సలు సమయం దొరకడం లేదు. రోజులు ఎందుకింత తీరిక లేకుండా గడుస్తున్నారు?
జవాబు: ఒక ధ్యేయమంటూ లేని కార్యక్రమాలతో తీరిక దొరకదు. నువ్వు సాధించాల్సిన ధ్యేయం మీద మనసు పెడితే సమయం దొరుకుతుంది!
ప్రశ్న: జీవితం ఎందుకింత సంక్షిష్టమైపోతోంది?
జవాబు: జీవితంలోని ప్రతి విషయాన్ని మనసు మీదికి తీసుకుని అతిగా ఆలోచించి, కంగారు పడకు హాయిగా, సాఫీగా జీవించడం నేర్చుకో!
ప్రశ్న: జీవితం ఎందుకింత బాధతో దు:ఖంతో సంతోషమనేది లేకుండా గడిచిపోతూ ఉంది?
జవాబు: మదనపడడం, ఆందోళన పడడం, అతిగా స్పందించడం అలవాటైపోయినప్పుడు-సంతోషం సహజంగా దూరమై, బాధ మాత్రమే మిగులుతుంది.
ప్రశ్న: మంచి వాళ్లకే ఎందుకు ఎక్కువ బాధలు ఉంటారు?
జవాబు: సాన పెట్టనిదే వజ్రం మెరవదు. నిప్పులో కరిగించనిదే బంగారానికి వన్నె పెరగదు-కావల్సిన ఆకారం రాదు! మంచివాళ్ళకు బాధలూ, అనుభవాలూ తప్పవు. వాటిని ఎదుర్కుని నిలబడినప్పుడే వారి జీవితం సుఖమయమవుతుంది. వారి జీవితం విలువైనదవుతుంది. అయితే అది, మనం అర్థం చేసుకోవడంలో ఉంటుంది.
ప్రశ్న: అంటే-అలాంటి అనుభవాల వల్ల, బాధల వల్ల ఉపయోగం ఉంటుందా?
జవాబు: అనుభవం ఒక క్రమశిక్షణ గల ఉనాధ్యాయుడి వంటిది. అయితే ఇక్కడ పాఠం చెప్పి, పరీక్ష పెట్ట డం ఉండదు. ఈ అనుభవం ముందు పరీక్ష పెట్టి ఆ తర్వాతే పాఠం చెబుతుంది. దానికి మనం సిద్ధపడి ఉండాలి!
ప్రశ్న: సమస్యలన్నీ చుట్టుముట్టినపుడు, అసలు మన జీవితం ఎటుపోతోందన్న ప్రశ్న మొదలవుతుంది. అప్పుడు ఏం చేయాలీ?
జవాబు: చాలామంది బాహ్య ప్రపంచంలోకి చూసి బెంబెలు పడుతుంటారు. కండ్లకు బాహ్య ప్రపంచాన్ని చూడగలిగే దృష్టి ఉంటుంది. కాని, హృదయానికి లేదా మనసుకు-అంతర్లోకాలను దర్శించగలిగే జ్ఞానం ఉంటుంది. ఎటుపోవాలి? ఏం చేయాలి? అనే దానికి, అది దారి చూపుతుంది. కండ్లచూపు పరిమితం. మనసు చూపు అపరిమితం.
ప్రశ్న: అపజయం మనిషి విచక్షణా జ్ఞానాన్ని దెబ్బతీసి, సరైన దారిలో పోకుండా అడ్డుకుంటుందా?
జవాబు: నీ విజయం-అనేది ఇతరులు నిర్ణయిస్తారు. నీకు సంతృప్తి కలిగిందా? లేదా అనేది మాత్రం నీకు నువ్వే నిర్ణయించుకునేది. ఇతరుల నిర్ణయానికి విలువనిచ్చి నీలో నువ్వే అహంకారం పెంచుకుంటే, నువ్వు దారి తప్పి పోయే ప్రమాదం ఉంది. అదే నీ సంతృప్తికి ప్రాధాన్యత ఇచ్చినపుడు అది నిన్ను సరైన మార్గంలో నడిపిస్తుంది. నీకు సంతృప్తినిచ్చే విజయం కోసం తపిస్తూ ఉండు. అంతే! అప్పుడు అపజయమైనా నీ విచక్షణా జ్ఞానాన్ని దెబ్బతీయదు.
ప్రశ్న: గడ్డుకాలంలో సైతం చైతన్యవంతంగా ముందుకుపోవడం, ఇతరులకు స్ఫూర్తిదాయకంగా ఉండడం సాధ్యమా?
జవాబు: సాధ్యమే! సాధించింది చూసుకుని సంతృప్తిగా ధైర్యంగా నిలబడడం అవసరం. అంతేగాని, ఇతరులతో పోల్చుకుని, ఇంకా ఇంకా ఏమో చేయలేకపోయామనే అసంతృప్తిని పెంచుకుంటే సాధించిన దానికి కూడా విలువలేకుండా పొతుంది. ముందుకు పోవాలన్న ఆశ ఉండాలి! సాధ్యమైనంత వరకు ప్రయత్నింస్తూనే ఉండాలి!! అంతేగాని, అత్యాశతో, అసహనంతో శక్తికి మించిన ప్రణాళికలు వేసుకుని, అభాసుపాలు కాకూడదు. ప్రతి ఒక్కరికి కొన్ని సాధ్యాసాధ్యాలుంటాయి. అలాగే, మన ప్రమేయం లేకుండానే రాజకీయం, ఆర్థిక, సామాజికపరమైన అడ్డంకులు ఎదురౌతూ ఉంటాయి. వాటన్నింటికీ ఎదుర్కొంటూ సాధించింది ఏదైనా ఉంటే దాన్ని తక్కువచేసి తీసిపారేసుకో గూడదు. మనం జీవిస్తున్న సమాజ ప్రభావం మన జీవితాలపై తప్పకుండా ఉంటుందన్న వాస్తవాన్ని జీర్ణించు కోవడం మంచిది.
ప్రశ్న: ఈ సమస్యలన్నీ, ఈతి బాధలన్నీ తమకే ఎందుకూ? అని కొందరు బాధపడుతుంటారు కదా? అలా ఎందుకూ?
జవాబు: నిజమే! ఈ సమస్యలన్నీ తమకే ఎందుకూ! అని అనుకునే వారు ఒక విషయం ఆలోచించరు.వారు సఖసంతోషాలతో సంతోషకరమైన జీవితం గడుపుతున్నప్పుడు మాత్రం ఇంత మంచి జీవితం తమకే ఎందుకు లభించిందీ-అని ఏ మాత్రం ఆలోచించడం తమను తాము ప్రశ్నించుకోరు.అదే మానవ ప్రవృత్తి! ప్రతి దానికీ కారణ ముంది. ఆ కారణాన్ని అర్థం చేసుకుంటే వేదనలు సంవేదనలు ఉండవు.
ప్రశ్న: జీవితాన్ని ఉత్తమంగా తీర్చిదిద్దుకోవడం ఎలా?
జవాబు: గడిచిన జీవితం పట్ల విచారించవద్దు. సమకాలీన జీవితాన్ని ఆత్మవిశ్వాసంతో ఎదుర్కోవాలి, భవిష్యత్‌ జీవితం గడపడానికి, భయపడకుండా సిద్ధపడాలి అంతే!! జీవించడం ఎలాగో తెలుపుకుంటే చాలు. జీవితం అత్యంత అద్భుతంగా ఉంటుంది. అది తెలుసుకోవడానికే ఈ ప్రపంచంలో ఎంతోమంది మహానుభావులు ప్రయ త్నిస్తూ వచ్చారు. ప్రయత్నిస్తూ ఉన్నారు కూడా, ఆత్మల మీద ధ్యాసపెట్టకుండా ఆత్మ విశ్వాసంతో నిర్భయంగా సంతృ ప్తిగా జీవించగలిగితే – ఆ జీవితమే ఉత్తమమైనది!
ప్రశ్న: జీవితంలో బంధాలు తెగిపోతే ఎలా? ఏం చేయాలీ?
జవాబు: తప్పు-బంధాలు ఎప్పుడూ తెగిపోవు! అవి కుటుంబ సంబంధాలైనా, సామాజిక సంబంధాలైనా -బంధాలు ఎప్పుడూ తెగిపోవు. మాటల్లో తెగిపోతే, కండ్లల్లో ఉండిపోతారు. కండ్లల్లో తెగిపోతే జ్ఞాపకాల్లో ఉండిపోతాయి. అయితే, వాటిని ఎక్కడిదాకా ఎలా నిలుపుకోవాలన్నది ఎవరికి వారు నిర్ణయించుకోవాల్సిందే – ‘జిన్హే హం భూల్‌నా చాహే-ఓ అక్సర్‌ యాద్‌ ఆతేహై’ – మరిచి పోవాలనుకునేవారు మళ్లీ మళ్లీ గుర్తుకొస్తుంటారు.
ప్రశ్న: జీవితం ఒక్కోసారి ఒక్కోరకంగా అర్థమవుతూ ఉంటుంది. మన జీవితం ఒక్కటే అయినప్పుడు, అది ఎప్పుడూ ఒకేలా ఉండొచ్చు కదా? వ్యత్యాసాలెందుకూ?
జవాబు: ఉండదు, ఉండదనే విషయం తెలుసుకునే మసలుకోవాలి! మానవ ప్రవృత్తి ఒక్కరకంగా ఉండదు. చుట్టూ ఉన్న పరిస్థితులూ ఒకే రకంగా ఉండవు. అందుకే మన జీవితంలో ఒక్కోసారి ఒక్కోరకంగా అనిపిస్తుంది! ఉదాహరణకు కొన్ని కొన్ని సందర్బాలు చూద్దాం.
మనం ఓ పావుగంట ఒక తాగుబోతును గమనిస్తే-,జీవితం చాలా సింపుల్‌ కదా? అని అనిపిస్తుంది. బాధ్యతలూ, పరిసరాలూ అన్నీ మరిచిపోయి తన లోకంలో తను ఉంటాడు. అన్నీ వదిలేస్తే ఏముంది జీవితం సులభమైపోతుంది.
– అదే మన ఉపాధ్యాయుల ముందు, గురుతుల్యుల ముందు కూర్చుంటే -మళ్లీ మనం విద్యార్థులమై పొయినట్టు అనిపిస్తుంది!
– ఒకవేళ ఎప్పుడైనా మహా శాస్త్రవేత్తల దగ్గర కూర్చుని వారి కృషిని వారి మాటల్లో వింటే – మనం ఎంత అజ్ఞానంగా బతుకుతున్నామో అర్థమౌతుంది.
-సైనికుల ముందు కూర్చుంటే – వారి త్యాగం ముందు వారు దేశానికి అందిస్తున్న సేవల ముందు మనం ఎందుకూ పనికిరామని అనిపిస్తుంది!
– రైతుల ముందు, కార్మికుల ముందు కూర్చుంటే – వారు పడుతున్న కష్టం మనం పడటం లేదే- మన కెంత సుఖవంతమైన జీవితం లభిస్తోందీ అని అనిపిస్తుంది. వారు తిండి పెట్టకపోతే, వస్తువులు తయారు చేసి ఇవ్వకపోతే, అసలు మనం ఎలా జీవించే వాళ్లం? ప్రాణం ఉంటేనే కదా జీవితముండేదీ?
– వ్యాపారుల మధ్య కూర్చుని వారి మాటలు వింటుంటే – మనం మన సంపాదన ఎంత తక్కువో అర్థమవుతుంది. మన సంపాదన దేనికీ ఎందుకు సరిపోవడం లేదో తెలిసొస్తుంది! సంపాదించడానికి ఎన్నెన్ని అవకాశాలుండి కూడా మనమేదీ చేయడం లేదేమన్న న్యూనతా భావం కలుగుతుంది.
– రాజకీయ నాయకుడి హోదా, ఆర్భాటం చూస్తే చాలు-అనవసరంగా మనం ఉన్నత విద్యనార్జించి జీవిత కాలం వృథా చేసుకున్నామే-అని అనిపిస్తుంది. ఆరో తరగతిలో చదువు మానేసినవారు రాష్ట్రాన్నీ, దేశాన్నీ పాలిస్తున్నప్పుడు అసలు చదువుకేమైనా విలువ ఉందా? అన్న అనుమానం వస్తుంది.
– జీవిత బీమా చేసే ఏజెంటు ఇంటి కొచ్చి ఆసక్తి కరమైన పాలసీలు, వాటి ద్వారా పొందబోయే పెద్ద మొత్తం డబ్బు వివరాలూ చెప్తుంటే – ఏమయితే అది అయ్యింది. తక్షణం చస్తేనే మంచిదేమో అని అనిపిస్తుంది. చస్తూ, చస్తూ బతికే కన్న కుటుంబసభ్యుల్ని బతికించడం మేలుకదా? అనిపిస్తుంది!
– ఓ పది నిముషాలు భార్య ముందు కూచుంటే- జీవితంలో దొరికిన ప్రేమ, అనురాగం గుర్తొచ్చి, కన్న పిల్లల మీద ఇంకింత బాధ్యతగా ఉండాలో కూడా పథకం వేసుకోవాలని పిస్తుంది! జీవితాన్ని స్వర్గం చేసుకోవాలని పిస్తుంది!!
– ఓ మంచి ప్రాణ స్నేహితుని ముందు కూర్చుంటే జీవితంలోని తీపి, మధురిమ ప్రశాంతంగా నవ్వుకోవడం లోని ఆనందం దొరికాయనిపిస్తుంది. అతనితో కలిసి ప్రగతి పథంలోకి దారులెలా వేయాలో ఆలోచించాలని పిస్తుంది!
జీవితమంటేనే వైవిధ్యభరితమైందని అర్థం!!
– సుప్రసిద్ధ సాహితీవేత్త,
విశ్రాంత జీవశాస్త్రవేత్త (మెల్బోర్న్‌ నుంచి)
