కేంద్రంలోని మోడీ ప్రభుత్వం ‘ఒకే దేశం-ఒకే ఎన్నిక’ బిల్లు విషయంలో కీలక నిర్ణయం తీసుకున్నది. ఈ బిల్లుకు కేంద్ర కేబినెట్‌ ఆమోద ముద్రవేసింది. ఎన్నికల్లో సంస్కరణలు తీసుకొచ్చే ఉద్దేశంతో పార్లమెంట్‌, దేశంలోని అన్ని రాష్ట్రాల అసెంబ్లీలకు ఒకేసారి ఎన్నికలు నిర్వహించాలనే లక్ష్యంతో ఈ బిల్లు తీసుకొచ్చింది. ఈ బిల్లుకు 2024,డిసెంబర్‌ 12న కేంద్ర కేబినెట్‌ ఆమోదం తెలిపింది.ఈ బిల్లును ప్రస్తుతం జరుగుతున్న శీతాకాల పార్లమెంట్‌ సమావేశాల్లోని సభలో ప్రవేశపెట్టాలని నిర్ణయించింది. అక్కడ ఆమోదం పొందితే తర్వాత రాష్ట్రపతి గ్రీన్‌ సిగల్‌ ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది. బిల్లు అమల్లోకి వస్తే మాత్రం దేశంలో లోక్‌సభ,రాష్ట్రాల అసెంబ్లీలకు ఒకేసారి ఎన్నికలు నిర్వహిస్తారు. ఆ తర్వాత వందరోజుల్లో అంటే మూడు నెలల్లో దేశం మొత్తం స్థానిక సంస్థల ఎన్నికలు నిర్వహించాల్సి ఉంటుంది.ఈ దిశగానూ కేంద్రం వడివడిగా అడుగులు వేస్తోంది. కానీ జమిలీ ఎన్నికలు అనేవి పాలన యొక్క సమాఖ్య స్వభావాన్ని దెబ్బతీస్తాయి. అయినా కూడా కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రజాస్వామ్య వైవిధ్యాన్ని అణగదొక్కుతోంది. ప్రయోజనాలకంటే చాలా ఎక్కువగా ఉండే పరిపాలనా సంక్లిష్టతలను ప్రవేశపెడుతున్నది. ఈ చర్య పార్లమెంటరీ వ్యవస్థ నుండి అధ్యక్ష వ్యవస్థగా మారడానికి నాంది కాబోతుంది. అంతేగాకుండా జాతీయ పార్టీల ఆధిపత్యానికి దారితీస్తూ ప్రాంతీయ పార్టీలకు ముగింపు ఘంటికలు కూడా మోగుతున్నాయి. ఒక దేశంలో ఒకేసారి ఎన్నికలు నిర్వహించడం వల్ల రాష్ట్ర నిర్దిష్ట సమస్య లపై దష్టి తగ్గుతుంది, ఎందుకంటే ప్రాంతీయ ప్రయోజ నాలను పక్కనపెట్టి జాతీయ ప్రయోజనాలు ఆధిపత్యం చెలాయిస్తాయి. జమిలీ ఎన్నికల వలన సమాఖ్య స్ఫూర్తి నిర్వీర్యమవుతుంది.ఇంత విశాలమైన, వైవిధ్యమైన దేశంలో ఒకేసారి ఎన్నికలు నిర్వహించడం వల్ల ఎదురయ్యే సవాళ్లు చాలా ఎక్కువగానే ఉంటాయి. ఏకకాలంలో ఎన్నికలను నిర్వహించడమనేది చట్టపరమైన, రాజ్యాంగ సవాళ్లను లేవనెత్తుతుంది.అవి ఎలాగంటే ఒక రాష్ట్ర ప్రభుత్వం మధ్యంతర కాలంలో కూలిపోతే ఏమవుతుంది? జాతీయ చక్రానికి అనుగుణంగా తాజా ఎన్నికలు ఆలస్యమవుతాయా,తద్వారా అప్రజాస్వామికంగా నిబంధనలను పొడిగించడం లేదా తగ్గించడం జరుగుతుందా?
లోక్‌సభతో పాటు అసెంబ్లీ ఎన్నికలను కలిపి నిర్వహించడం వలన ప్రస్తుతం ఉన్న అన్ని రాష్ట్రాల అసెంబ్లీలను రద్దు చేయవలసి ఉంటుంది. వీటిలో ప్రతిఒక్కటి వేర్వేరు పదవీకాలాలను కలిగి ఉంటాయి. రాష్ట్రంలోని పాలక ప్రభుత్వం స్వచ్ఛందంగా సిఫారసు చేసి, గవర్నర్‌ ఆమోదం తెలిపినా లేదా రాజ్యాంగ యంత్రాంగానికి విఘాతం కలిగినా, కేంద్ర ప్రభుత్వ సిఫార్సు ద్వారా రాష్ట్రపతి పాలన విధించినా అసెంబ్లీని రద్దు చేయవచ్చు. ఇకపోతే ఏకకాల ఎన్నికల ప్రతిపాదనను అమలు చేయడానికి కూడా ఆర్టికల్స్‌ 83,85,172,174 మరియు 356తో కూడిన కనీసం ఐదు రాజ్యాంగ సవరణలు అవసరం. అయితే రాజ్యాంగాన్ని సవరించే ఏ బిల్లు అయినా ఆ సభలోని మొత్తం సభ్యుల మెజారిటీతోపాటు ఆ సభలోని సభ్యుల్లో మూడింట రెండొంతుల కంటే తక్కువ కాకుండా హాజరై ఓటింగ్‌ ద్వారా మాత్రమే ఆమోదించబడుతుంది. మరి ఇపుడు ఎన్డీయే 293 సభ్యుల బలంతో పోలిస్తే, పూర్తిగా హాజరైన లోక్‌సభలో మూడింట రెండొంతుల మెజారిటీ 362. కాబట్టి ప్రభుత్వం ఎన్డీయేతర బ్లాక్‌ నుండి 69 ఓట్లను పొందాలి. ఇది జరిగే పనేనా? ఇకపోతే జమిలి ఎన్నికలతో ఎన్నికల ఖర్చు తగ్గుతుందనేది కేంద్ర ప్రభుత్వ వాదన.కేవలం 5వేల కోట్ల రూపాయలు ఆదా అవుతాయనే కారణంతో జమిలీ ఎన్నికలకు వెళ్లడం సరైన చర్య కాదు.కేంద్ర,రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల బడ్జెట్లు మొత్తం దాదాపు 90 లక్షల కోట్ల రూపాయలు ఉంటుంది.ఎన్నికల్లో ఓట్లు వేస్తున్నవారు 97 కోట్ల మంది ఉన్నారు.ప్రతీ ఐదేండ్లకోసారి విడతలవారీగా జరిగే ఎన్నికల కోసం దాదాపు పదివేల కోట్ల రూపాయలు ఖర్చవుతున్నది. ఈ విధంగా లెక్కిస్తే ఒక్క ఓటరుపై కేవలం 20 రూపాయలు మాత్రమే ఖర్చవుతున్నది. ఇక రాజకీయ పార్టీలు చేసే ఖర్చు ప్రజలకు పునఃపంపిణీ జరుగుతున్నది, దీనివల్ల అనేకమందికి ఉపాధి అవకాశాలు లభిస్తున్నాయి. కాబట్టి దీన్ని ఖర్చుగా ఎలా భావిస్తారు? ఎన్నికల సంఘం విధించే మోడల్‌ కోడ్‌ ఆఫ్‌ కండక్ట్‌ (ఎంసిసి) వల్ల ప్రభుత్వాలకు ప్రత్యేకంగా ఎలాంటి ఇబ్బందులు లేవు. ఎందుకంటే ఎంసిసి కేవలం కొత్త పథకాల ప్రకటనలు, అమలుకు మాత్రమే వర్తిస్తాయి. గనుక బీజేపీ తమకు అనుకూలంగా ఎన్నికల ప్రక్రియను మార్చుకొనేందుకు ఈ ఒకేదేశం-ఒకే ఎన్నిక అనే ఎజెండాను ముందుకు తీసుకొచ్చే బదులు కేంద్ర,రాష్ట్ర,స్థానిక ప్రభుత్వాలు ఏం చేయాలో రాజ్యాంగంలో స్పష్టంగా రాసి ఉన్నది కాబట్టి పాలకులు దాన్ని అమలుచేస్తే చాలు. ఒకే దేశం,ఒకే ఎన్నిక అనే భావన కొన్ని చిన్న ప్రయోజనాలను కలిగి ఉన్నప్పటికీ, ఇది భారతీయ సమాజంలో గణనీయమైన సవాళ్లను ఎదుర్కొం టుంది. ముఖ్యంగా ప్రతి రాష్ట్రం దాని సొంత రాజకీయ మార్గాన్ని అనుసరించే దేశంలో,ఏకకాల ఎన్నికలతో ఫెడరలిజం దెబ్బతింటుంది. ఉదాహరణకు కొంతమంది ఎమ్మెల్యేలు విధేయ తలనుమార్చుకోవాలని నిర్ణయించుకున్న తర్వాత ఒక నిర్దిష్ట రాష్ట్రం మెజారిటీని పెంచినట్లయితే ఏమి చేయాలి? ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో ఏకకాల ఎన్నికలను ఎలా కొనసాగించాలి?
మొదట లోక్‌సభ ముందస్తుగా రద్దు చేయబడితే ఒక దేశం, ఒకే ఎన్నికలు ఎలా పనిచేస్తాయి? అలాంట ప్పుడు అన్ని రాష్ట్రాల అసెం బ్లీలను రద్దుచేస్తారా? ప్రజాస్వామ్యానికి ఇది సిద్ధాంతపరంగా, ఆచరణలో పనికిరానిదిగా అనిపిస్తుంది.లోక్‌సభ,అసెంబ్లీ ఎన్నికలు జరిగిన వంద రోజులలోపు పంచాయతీ ఎన్నికలను వేర్వేరుగా నిర్వహించడం అనేది జమిలీ ఎన్నికల సారాంశానికే విరుద్ధం.నిజానికి ఇప్పుడు కావాల్సింది ఒకేసారి ఎన్నికలు కాదు.ప్రజాస్వామ్యం మరింతగా వర్ధిల్లే విధంగా,ధన ప్రలోభాలను గణనీయంగా తగ్గించి,ప్రజాభిప్రాయానికి చట్టసభల్లో తగు ప్రాతినిధ్యం లభించేందుకు ఉన్నంతలో మెరుగైన దామాషా పద్ధతి ఎన్నికల సంస్కరణలు కావాలి. దామాషా ప్రాతినిధ్య విధానంలో డబ్బుతో ఓట్లు కొన్నప్పటికీ అలాంటివారు ఎన్నికయ్యే అవకాశం ఉండదు కనుక ఎవరూ డబ్బు పెట్టరు, నిజమైన ప్రజాభిప్రాయం వెల్లడి కావటానికి అవకాశాలు ఎక్కువ. ఇప్పుడు అధికారమే పరమావధిగా ఉన్న పార్టీలు,వ్యక్తులు డబ్బున్న వారికే పెద్దపీట వేస్తూ అధికారాన్ని కొనుగోలు చేస్తున్నాయి.అందుకే ఏ పార్టీకి ఎంత శాతం ఓట్లు వస్తే అన్ని సీట్లు కేటాయించే దామాషా ప్రాతినిధ్యం గురించి ఒక్క సీపీఐ(ఎం) నాయకత్వంలోని వామపక్షాలు తప్ప మిగిలిన పార్టీలేవీ మాట్లాడవు. తరచూ ఎన్నికల వలన ప్రభుత్వాలు దీర్ఘకాలిక విధానాలను రూపొందించే అవకాశాలకు ఆటంకం కలుగతుం దని, ఒకేసారి ఎన్నికలు జరిగితే ఇలాంటి అవకాశం ఉండదనేది కేంద్రంలో బీజేపీ వాదన.పాలకులు మారినా లక్ష్యాల నిర్దేశం,పథకాలు కొనసాగేందుకు ఏర్పాటు చేసిన ప్రణాళికా సంఘాన్ని రద్దు చేసిన పెద్దలు దీర్ఘకాలిక విధానాల గురించి మాట్లాడటం హాస్యాస్పదం, ఇది జనాన్ని తప్పుదారి పట్టించడమే. ప్రతిదానికీ ప్రజాస్వామ్య జపంచేసే వ్యక్తులు,శక్తులూ అభివద్ధి,ఖర్చు తగ్గించాలనే పేరుతో ప్రజాస్వామిక సూత్రాలకే విఘాతం కలిగించే ప్రతిపాదనను ముందుకు తెస్తున్నారు. ఇది ఫెడరల్‌ సూత్రాలకు, రాజ్యాంగ మౌలిక స్వభావానికే విరుద్ధం.ఇది ఏకవ్యక్తి ఆధిపత్యానికి దారితీస్తుంది.అలాగే ప్రాంతీయ పార్టీలను నాశనం చేస్తుంది. ఈ జమిలి ఎన్నికలకు ఆమోదం తెలిపిన కేబినేట్‌లో ప్రాంతీయ పార్టీల భాగస్వామ్యం కూడా ఉన్నది. వారు కూడా ఈ ప్రమాదాన్ని గమనించకపోవడం శోచనీయం. బీజేపీతో అంటకాగుతున్న టీడీపీ,వెఎస్సార్సీపీ లాంటి పార్టీలు వాటి గోతిని అవే తవ్వుకుంటు న్నాయి.
నాదెండ్ల శ్రీనివాస్‌
9676407140
