న‌వ‌తెలంణ-హైదరాబాద్
భారత ప్రజాస్వామ్యంలో ఒక దేశం-ఏక ఎన్నికలు అనే సిద్దాంతం ప్రస్తుతం చర్చనీయాంశంగా మారింది. ఒకే సమయంలో సార్వత్రిక ఎన్నికలు, రాష్ట్ర అసెంబ్లీ, స్థానిక ఎన్నికలను నిర్వహించడం సమర్థత పెంచడమే లక్ష్యంగా ఉంటుంది. కానీ ఇది భారత్ యొక్క వైవిధ్యముతో కూడిన ప్రజాస్వామ్య స్ఫూర్తికి ఒక సవాల్ కాగలదా! భారతదేశం అనేక భాషలు, సంస్కృతులు, ప్రాంతాల సమాహారంతో కూడిన దేశం. వివిధ ప్రాంతాలకు సంబంధించి ప్రత్యేక రాజకీయ, సామాజిక సమస్యలు ఉన్నాయి. ఈ నేపథ్యంలో, ప్రాంతీయ పార్టీలు, రాష్ట్ర స్థాయి సమస్యలను ముందుకు తెచ్చే అవకాశం క్షీణించవచ్చని విమర్శకులు భావిస్తున్నారు. చరిత్రలోనూ ఇలాంటి ప్రయత్నం జరిగింది, భారతదేశంలో 1952, 1957, 1962 , 1967 వరకు సార్వత్రిక ఎన్నికలు , రాష్ట్ర అసెంబ్లీ ఎన్నికలు ఒకే సమయంలో నిర్వహించబడ్డాయి. కానీ, అప్పటి నుండి ప్రాంతీయ రాజకీయాల ప్రాముఖ్యత పెరిగింది. 1967 తర్వాత, వివిధ రాష్ట్రాలలో ప్రభుత్వాల రద్దు లేదా ఎమర్జెన్సీ వంటి పరిస్థితుల కారణంగా రాష్ట్రాల ఎన్నికలు వేరుగా నిర్వహించబడడం ప్రారంభమైంది. ఇది కేంద్ర ,రాష్ట్రాల మధ్య రాజకీయ సమతౌల్యం మారినప్పటికీ, ప్రజాస్వామ్య స్ఫూర్తి మరింత విస్తరించడానికి అనువుగా మారింది. ఎకానమీ పక్షాన, జమిలి ఎన్నికల ద్వారా దేశానికి భారీ మొత్తంలో ఖర్చు తగ్గుతుందని ప్రభుత్వం చెబుతోంది. ఎన్నికల కమిషన్ సమాచారం ప్రకారం, 2019 సార్వత్రిక ఎన్నికలు దేశానికి ₹60,000 కోట్లు ఖర్చు చేశాయి. మరోవైపు, రాష్ట్ర స్థాయిలో ఎన్నికలకు అదనంగా అనేక వేల కోట్లు ఖర్చవుతున్నాయి. ఒకే ఎన్నికలు ఉంటే, ఇది ఖర్చులను 40% – 45% మేర తగ్గించగలదని అంచనా.చైనాతో పోలిస్తే భారతదేశం ఎక్కువగా ఖర్చు చేసే ఎన్నికల వ్యవస్థ కలిగి ఉంది. ఒకే ఎన్నికలతో సురక్షిత నిర్వహణ, నేర నియంత్రణ మెరుగ్గా జరిగే అవకాశం ఉంటుంది. ప్రజాస్వామ్య వైవిధ్యం, ప్రజాస్వామ్య దేశంలో, వివిధత అనేది రాజ్యాంగ ప్రాముఖ్యత. ఒకే సమయంలో ఎన్నికలు ఉంటే, ప్రాంతీయ రాజకీయ నాయకులు రాష్ట్ర స్థాయిలో తగినంత సమయం తీసుకోలేకపోవచ్చు. భారతదేశంలో ఉత్తరప్రదేశ్, తమిళనాడు, కేరళ వంటి రాష్ట్రాలలో రాజకీయ పరిస్థితులు పూర్తిగా భిన్నంగా ఉంటాయి. ఈ ప్రాంతాల సమస్యలు వేరే రాష్ట్రాల సమస్యలతో పోలిస్తే మెల్లగా దృష్టిలో పడవు. ఈ క్రమంలో ప్రాంతీయ పార్టీలకు తగినంత ప్రాధాన్యత లేకపోవచ్చు.సంస్థల సామర్థ్యం విషయానికి వస్తే అదనంగా, ఎన్నికల సంఘం, కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల సామర్థ్యం కూడా ప్రశ్నార్థకం. ఒకే సమయంలో భారీ సంఖ్యలో ఎన్నికలను నిర్వహించడం ఎంతవరకు సాధ్యమవుతుందనేది అనుమానం. ఒకే సమయంలో సుమారు 3,000 నియోజకవర్గాలు ఎన్నికలలో పాల్గొంటే, ఎన్నికల సంఘం, ప్రజా స్థానం మరింత సవాళ్లు ఎదుర్కోవచ్చు. ఒకే ఎన్నికల సమయంలో పోలింగ్ నిర్వహణ, ఇవిఎం ల (EVM) సరిపడా లభ్యం, సురక్షిత చర్యలు వంటి సవాళ్లు ఎదుర్కొంటాయి. ఇటువంటి విషయాలు, ప్రజాస్వామ్య నియమాలను గౌరవించేలా నిర్వహించడంలో ప్రధాన సవాలు కానున్నాయి. ఈ విధానం వల్ల సమాఖ్య వ్యవస్థ సున్నితమైన పరిణామాలను ఎదుర్కోవచ్చు. కేంద్రo, రాష్ట్రాల మధ్య అధికారాల సమతౌల్యాన్ని దెబ్బతీయవచ్చని, సమాఖ్య తత్వాన్ని మారుస్తుందని ఆందోళనలు వ్యక్తం అవుతున్నాయి. అందరికీ ఒకే చట్టం, ఒకే విధానం అనేవి రాష్ట్రాల ఆత్మనిర్ణయాన్ని దెబ్బతీయవచ్చు. ప్రజల విశ్లేషణ, సర్వేల ప్రకారం, 2019లో భారతదేశంలో సుమారు 90 కోట్ల మంది ఓటర్లు ఉన్నారు, వీరిలో సుమారు 67% మంది మాత్రమే పోలింగ్‌లో పాల్గొన్నారు. ప్రాంతీయ ఎన్నికల ప్రాధాన్యత ఉన్నప్పుడు ఈ భాగస్వామ్యం మరింత వివిధతను ప్రతిబింబిస్తుంది. ఏక ఎన్నికలు ఉంటే, ప్రజల ఆకర్షణ ప్రధాన నాయకత్వం పై మిగిలి, ప్రాంతీయ సమస్యలు దూరమయ్యే ప్రమాదం ఉంది. అంతిమంగా, జమిలి ఎన్నికలు అనేది వివిధ అభిప్రాయాల మధ్య ఒక సవాలుగా మారింది. ఒకే దేశం-ఏకత్వం ఒక అభివృద్ధి మార్గం అయినప్పటికీ, వైవిధ్యం భారత రాజ్యాంగానికి ప్రాణం. ఎన్నికల ఖర్చు తగ్గడం, సమర్థత పెరగడం వంటి ప్రయోజనాలు ఉన్నప్పటికీ, ప్రజాస్వామ్య స్ఫూర్తి , ప్రాంతీయ రాజకీయాలకు తగినంత స్థలం ఇవ్వడం అవసరం. ఈ విధానం దేశంలో ప్రజాస్వామ్యానికి మేలుచేసి, ప్రగతి పథంలో నడిపే మార్గం కావాలని ఆశిద్దాం.
రాజకీయ,సామాజిక విశ్లే‌ష‌కులు సృజ‌న దుర్గే
