దేశ రాజధాని మాత్రమే గాక బీజేపీ భవిష్యత్తు అంచనాలపై తీవ్ర ప్రభావం చూపే ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్ని కలు రానే వచ్చాయి.ఫిబ్రవరి 5న ఎన్నికలు, 8న ఫలితాల ప్రకటన ఎలా వుంటుందనే దానిపై దేశమంతా ప్రత్యే కాసక్తిగా ఎదురు చూస్తుంది. ఢిల్లీ రాజధాని మాత్రమే గాక వివిధ రాజకీయ శక్తుల మధ్య పోరాటంలో ఒక కీలక పాత్ర వహిస్తుంది.దీర్ఘకాలం పాటు బీజేపీ పట్టులో వుండి తర్వాత కాంగ్రెస్‌ హాట్రిక్‌లు చూసి ఆ పైన శాసనసభ వరకూ ఆమ్‌ ఆద్మీ పార్టీ(ఆప్‌) కంచుకోటగా కనిపించిన ఢిల్లీ పయనం ఎటు? స్థానికంగానే గాక దేశ రాజకీయాల్లోనే కొత్త మలుపుగా ఏర్పడిన కొద్దికాలంలోనే అధికార పార్టీగా మారి ఆ పైన పంజాబ్‌కూ విస్తరించిన తొలి ప్రాంతీయ పార్టీగా ఆప్‌ ఇక్కడ తన పట్టు నిలబెట్టుకుంటుందా? ఒక దశలో జాతీయ ప్రత్యామ్నాయంగా ప్రచారమై తర్వాత సిబిఐ,ఈడి కేసులలో వరుసగా సవాళ్లనెదుర్కొని పదవిని కూడా వదులుకున్న అరవింద్‌ కేజ్రీవాల్‌ ఇతర నాయకుల ప్రభావం ఇప్పుడెలా వుంటుంది? కేంద్ర పాలిత ప్రాంతంగా వుంటూనే రాష్ట్ర హోదా పొందిన ప్రత్యేక రాజ్యాంగ నిబంధనల కింద అటు మోడీ ప్రభుత్వ చెలగాటాలకు కొట్టుమిట్టాడే ఎన్‌ఆర్‌సిడి (నేషనల్‌ క్యాపిటల్‌ రీజియన్‌) ప్రతిపత్తి నిలబడుతుందా?ఈ కాలంలో సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన స్పష్టమైన తీర్పుల స్పూర్తి నిలబడేలా ప్రజలతీర్పు రావడానికి ఏం చేయాలి? ఇవన్నీ ఈ ఎన్నికల్లో కీలక ప్రశ్నలుగా వున్నాయి.
‘ఆప్‌’ తొలి అడుగులు
1952లో ఏర్పడిన ఢిల్లీ అసెంబ్లీ అనేక మలుపులు చూసింది. 1956లో దాన్ని కేంద్ర పాలిత ప్రాంతంగా నేరుగా రాష్ట్రపతి ఆధ్వర్వంలోకి మార్చారు. మంత్రివర్గాని, శాసనసభను రద్దు చేసి మునిసిపల్‌ కార్పొరేషన్‌గా చేశారు. పదేళ్ల తర్వాత 1966లో ఢిల్లీకి నిర్ణయాధికారాలు లేని మెట్రోపాలిటన్‌ కౌన్సిల్‌గా మార్చారు.ఆ కౌన్సిల్‌గా వున్నంత కాలం అప్పటి జనసంఘం, బీజేపీ/ఆరెస్సెస్‌ల ఆధిపత్యమే నడుస్తుండేది. వాజ్‌పేయి, రాజేశ్‌ ఖన్నా, సిఎం స్టీఫెన్‌ వంటి హేమాహేమీలు పోటీ చేస్తుండేవారు. 1991లో 69వ రాజ్యాంగసవరణ ద్వారా మళ్లీ అసెంబ్లీని తీసుకురావడమే గాక ఎన్‌ఆర్‌సిడిగా ప్రకటించారు.1993 ఎన్నికల్లో బీజేపీ గెలిచాక మదన్‌లాల్‌ ఖురానా,తర్వాత సాహెబ్‌ సింగ్‌వర్మ బీజేపీ ముఖ్యమంత్రులుగా పనిచేశారు. ఖురానా అవినీతి ఆరోపణల్లో దిగిపోయాక వచ్చిన వర్మ కూడా విమర్శలపాలు కావడంతో ఆఖరి అస్త్రంగా సుష్మా స్వరాజ్‌ను కొద్ది వారాల ముఖ్యమంత్రిని చేశారు. కానీ కాంగ్రెస్‌ సీనియర్‌ షీలాదీక్షిత్‌ ముందు స్వరాజ్‌ తట్టుకోలేకపోయారు. 1998 నుంచి 2013 వరకూ షీలా దీక్షిత్‌ అప్రతిహతంగా పాలించారు. అయితే కాంగ్రెస్‌ యూపీఏ2 వరస కుంభకోణాల కేసుల్లో చిక్కిపోయాక అంతా తలకిందులైంది. సరిగ్గా ఆ అవినీతిపై పోరాటంలో అన్నా హజారేతో కలసి పనిచేసిన అరవింద్‌ కేజ్రీవాల్‌ మరికొందరు విద్యాధిక నేతలతో మాజీ అధికారులతో కలసి ఆప్‌ స్థాపించారు. పౌర సమస్యల పరిష్కారం,అవినీతి నిర్మూలన వాగ్దానాలతో ప్రజల్లోకి చొచ్చుకెళ్లారు.2013లో 28 స్థానాలతో ఆప్‌ పెద్దపార్టీగా వచ్చింది. కాంగ్రెస్‌ 13స్థానాలు పొందింది. కాంగ్రెస్‌ ఆలస్యంగా ఆప్‌కు మద్దతు ప్రకటించినా కేజ్రీవాల్‌ 49 రోజుల్లోనే రాజీనామా చేశారు. 2014 లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో బీజేపీి ఘన విజయం సాధించినా 2015లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికలకు వచ్చేసరికి ఆప్‌ 70లో 67 గెలుచుకుని విజయదుందుభి మోగించింది. కాంగ్రెస్‌కు ఒక్కస్థానం రాకపోగా బీజేపీ మూడుసీట్లకు పరిమితమైంది. ఆప్‌ పాలనలో కొన్నిలోపాలు, అస్పష్టతలు వున్నా బీజేపీ, కాంగ్రెస్‌లకు ప్రత్యామ్నాయంగా ప్రజల మద్దతుతో 2020లో మళ్లీ విజయం సాధించగలిగింది. కాకపోతే ఈసారి 62 స్థానాలకు పరిమితమవగా బీజేపీ బలం పెంచుకుంది. కాంగ్రెస్‌ ఎంత హడావుడి చేసినా ప్రజల ఆదరణ పొందలేకపోయింది. 2019లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో మాత్రం అధిక్యత సాధించిన బీజేపీ మరీ ముఖ్యంగా ప్రధాని మోడీ ఢిల్లీని కైవసం చేసుకోవడానికి అన్ని అస్త్రాలు ప్రయోగించారు.పైగా ఈలోగా 2022లో పంజాబ్‌లోనూ ఆప్‌ అధికారంలోకి రావడం వారికి మరింత కంటగింపుగా మారింది.
రాజ్యాంగ ప్రతిపత్తికే చేటు
రాజ్యాంగ రీత్యా ఢిల్లీ ప్రత్యేక పరిస్థితిని ఆసరా చేసుకుని, లెఫ్టినెంట్‌ గవర్నర్‌ను అడ్డం పెట్టుకుని అడుగడుగునా ఆటంకాలు కల్పిస్తూ వేధించారు. పోలీసుల పహారా నుంచి గాలింపుల దాకా, ఆర్థికాంశాలు కీలక నియామకాల దాకా ప్రతిదీ లెఫ్టినెంట్‌ గవర్నర్‌ చేస్తుంటే ప్రజలు ఎన్నుకున్న ముఖ్యమంత్రి నిస్సహాయంగా చూడవలసిన పరిస్థితి కల్పించారు. దీనిపై ఆప్‌ ప్రభుత్వం కేసువేయగా సుప్రీంకోర్టు కూడా రాజ్యాంగ ప్రకారం భద్రత, పర్యావరణం వంటివి తప్ప మిగిలిన విషయాల్లో ఢిల్లీ ప్రభుత్వమే నిర్ణయాత్మకమని తీర్పు చెప్పింది. దాంతో 2023మార్చిలో రాజ్యాంగాన్ని మార్చి ప్రభుత్వమంటే లెఫ్టినెంట్‌ గవర్నర్‌ మాత్రమేనన్నట్టు సవరించారు. దర్యాప్తు సంస్థలను అడ్డం పెట్టుకుని కేజ్రీవాల్‌తో సహా అనేకమందిని అరెస్టు చేసి కేంద్ర పెత్తనమే సాగించారు. దేశానికి ప్రతీకగా భిన్న రాష్ట్రాల నుంచి వచ్చిన ప్రజలతో కూడిన ఢిల్లీని వారి తీర్పు ప్రకారం గాక తమ రాజ కీయ అవసరాల మేరకు పాలించాలనుకోవడం మోడీ సర్కారు నిరంకుశత్వానికి నిదర్శనం.లిక్కర్‌స్కాం అనేది ఆధారంగా తీసుకుని ఆప్‌ నాయకత్వం కూడా ఒక దశలో మోడీ పట్ల మెతకదనం, కాశ్మీర్‌ 370 రద్దుకు మద్దతు వంటి పనులు చేసినా వీటన్నిటి తర్వాత కండ్లు తెరవక తప్పలేదు. ఇండియా వేదికలో భాగస్వామి కావడం తత్పఫలితమే గానీ ఢిల్లీ ఎన్నికల్లో మాత్రం ఆప్‌కూ కాంగ్రెస్‌కు లేక మరే భాగస్వాములకూ అవగాహన సర్దుబాట్టు జరగలేదు.ఈ సమయంలో బీజేపీని ఓడించడం,ఢిల్లీ రాజ్యాంగ ప్రతిపత్తిని కాపాడుకోవడం ప్రధాన లక్ష్యం గనక అందుకు కారణమైన బీజేపీని ఓడించడం కీలకంగా ముందుకొచ్చింది.ఎన్నికల పోరాటం కూడా దానికి తగినట్టే జరగనుంది.
పోటీ ఇద్దరి మధ్యేనా?
మూడు పార్టీల మధ్య పోటీ అంటున్నా వాస్తవంలో బీజేపీ, ఆప్‌లకే కీలక సమరం జరుగుతుందని పరిశీలకులు భావిస్తున్నారు.2020 ఎన్నికల్లో ఆప్‌కు 53.57శాతం, బీజేపీకి 38.5శాతం ఓట్లు రాగా కాంగ్రెస్‌కు కేవలం 4.26శాతంఓట్లు మాత్రమే వచ్చాయి.బీజేపీ లోక్‌సభ స్థానాలన్నీ తెచ్చుకున్నా గతంలో వలెనే శాసనసభలో అది నిలుస్తుందా అనేది ప్రశ్నగా వుంది. ఇండియా వేదిక పార్టీల మధ్య తేడాలున్నా బీజేపీి ఏకపక్ష దాడి నుంచి ఢిల్లీ రాజ్యాంగ స్థానాన్ని కాపాడుకోవాలన్న దానిపై ఏకాభిప్రాయంవుంది. సీపీఐ(ఎం) సహా వామపక్షాలు గట్టిగా అదే వైఖరి ప్రకటించాయి. సీపీఐ(ఎం), సీపీఐ, సీపీఐ(ఎంఎల్‌) చెరో రెండు స్థానాల్లో పోటీ చేస్తూ మిగిలిన సీట్లలో బీజేపీని ఓడించేవారికే మద్దతు నివ్వాలని ప్రకటించాయి.సమాజ్‌వాది పార్టీ, టీఎంసీ ఆప్‌ను బలపరుస్తున్నాయి. కాంగ్రెస్‌ విషయానికొస్తే ఇటీవల హర్యానా శాసనసభ ఎన్నికల్లో ఆప్‌కు కనీస స్థానాలు కేటాయించేందుకు నిరాకరించింది. తర్వాత మహారాష్ట్రలోనూ అంతే జరిగింది. తాను బలంగా వున్న చోట్ల ఇతర పార్టీలతో సీట్ల సర్దుబాటు చేసుకోకుండా తను లేనిచోట మాత్రం ఇతరులు ఇవ్వాలని కోరుకోవడం ఇండియాలో భాగస్వాములు ఆమోదించడం లేదు. ఢిల్లీ వరకైతే ఆప్‌, కాంగ్రెస్‌ రెండూ ఒంటరిగానే వెళతామని గతంలోనే ప్రకటించాయి. ఆప్‌ కూడా అదే కోరుతున్నట్టు కనిపిస్తుంది.ఎందుకంటే ఢిల్లీలో సిక్కులపై సాగిన మారణకాండ బీజేపీ అమ్ముల పొదిలో నిరంతరం అస్త్రంగా వుంది.ఇప్పటికీ ఆ పార్టీ నాయకులు కాంగ్రెస్‌పై వ్యాఖ్యలతో చర్చ దారి తప్పించే ప్రయత్నం చేస్తూనే వుంటారు.తాజాగా బీజేపీ మాజీ ఎంపీ రమేష్‌ బిదూరి ఢిల్లీ రోడ్ల మరమ్మతులను ప్రియాంక బుగ్గలతో పోలుస్తూ మాట్లాడ్డం,ప్రస్త్తుత ముఖ్యమంత్రి అతిశీ తండ్రులను మారుస్తుందని చవకబారు వ్యాఖ్యలు చేయడం ఇందులో భాగమే. అతిశీని అధికార నివాసం శేష్‌ మహల్‌లోకి వెళ్లకుండా అడ్డుకున్న బీజేపీ నేతలు దానిపైనే పెద్ద ఎన్నికల చర్చ దారి తప్పించాలని పాచికలు వేస్తున్నారు. కానీ కాంగ్రెస్‌, బీజేపీ తమ ముఖ్యమంత్రి అభ్యర్థులెవరో చెప్పలేదు గానీ ఆప్‌ మాత్రం మళ్లీ కేజ్రీవాల్‌ను తేవాలన్నదే నినాదంగా చేసుకున్నది.ఇందుకోసం పంజాబ్‌ ముఖ్యమంత్రి మాన్‌తో సహా డెబ్బయి మంది ఆప్‌ ఎమ్మెల్యేలు వచ్చి ప్రచారం చేస్తున్నారు. పొలిటికల్‌ స్టార్టప్‌ లాంటి ఆప్‌ పదేండ్ల తర్వాత ఎలా తన స్థానం కాపాడుకుంటుందన్నడే అందరూ ఆసక్తిగా చూస్తున్న విషయం. 2027లో పంజాబ్‌ ఎన్నికలు వస్తాయి గనక ఢిల్లీని పోగొట్టుకుంటే అక్కడా నష్టం జరుగుతుందనే అంచనా ఆప్‌లో వుంది. వరుస ఆరోపణల తర్వాత ఆ పార్టీ కూడా కొంత ఆత్మ విమర్శ చేసుకుంటుందా లేదా అన్నది ముఖ్యమైన విషయం. ఊగిసలాటలు,అస్పష్టతలు, తొందరపాటు ప్రకటనలు మేలు చేయవని కూడా ఈ కాలంలో తేలిపోయింది.
పథకాలు, వాగ్దానాలు
కేంద్ర నిరంకుశత్వం, కేసులతో వేధింపులు, తమ సంక్షేమ పథకాలు కీలకంగా ఆప్‌ ప్రచారం చేసు కుంటుండటమే గాక కొత్త పథకాలు కూడా ప్రకటిస్తున్నది. విద్యుత్‌ నీటి సరఫరా, ఆరోగ్యం విద్య, మహిళల బస్సు ప్రయాణం ఉచితమన్నది వారి వాగ్దానం. దానికి తోడు ముఖ్యమంత్రి మహిళా సమ్మాన్‌ యోజన కింద ప్రతి మహిళలకు రూ.2100 కోట్ల సహాయం చేస్తామంటున్నది. బీజేపీ కూడా ఉచిత విద్యుత్‌ లాటి వాగ్దానాలు చేయడంతో పాటు తాము వస్తే ఆప్‌ పథకాలను రద్దు చేస్తామన్నది ప్రచారం మాత్రమేనని ఖండిస్తున్నది. ఢిల్లీ ప్రచార భారం భుజాలపై వేసుకున్న ప్రధాని మోడీ మాట్లాడుతూ అన్నీ కొనసాగిస్తామని భరోసాతో ప్రచారం చేస్తున్నారు.కాంగ్రెస్‌ ప్యారీదీదీ యోజన, జీవన్‌రేఖ పేరిట రూ.2500 ఇస్తానంటున్నది.ఇలా మొత్తంపైన వాగ్దానాలు పథకాల పోటీగా ఎన్నికలు నడుస్తున్నాయి. వాస్తవానికి మీడియాను చూసేవారికి ఎవరికైనా ఢిల్లీ కాలుష్యం గురించిన చర్చ తీర్పులు కనిపిస్తాయి. ధరల భారం, నిరుద్యోగం వంటివాటితో పాటు దేశ రాజధానిగా మౌలిక సమస్యలు,తీవ్ర కాలుష్యంపై తక్కువగా చర్చ నడుస్తుండడం ఒక విచిత్రం.బీజేపీ అయితే వీటితో బంగ్లాశరణార్థులు రోహింగ్యాల రాకను ప్రధాన సమస్యగా మతపరమైన అంశాలను ముందుకు తెస్తున్నది. ఓటర్ల జాబితాలోనూ మైనార్టీలను పెద్దఎత్తున తొలగించారనే ఆరోపణలున్నాయి. అందుకే ఎన్నికల సంఘం వాటిని తిరస్కరించేందుకు చాలా పెనుగులాడింది.ఈ మధ్యనే రైతుల ఆందోళన పట్ల ఎలా వ్యవహరించారో చూశాం.ఢిల్లీ రాజధాని కావడంతో అక్కడ నిరసనలు తెలిపే హక్కు వంటివాటిని కాపాడుకోవడానికి కూడా బీజేపీని ఓడించాలని ప్రతిపక్షాలు చెబుతున్నాయి. స్వయంగా మోడీనే ప్రచార బాధ్యత మీద వేసుకోవడంతో పాటు ఎనిమిది నెలలుగా ఇందుకు సన్నాహాలు చేస్తున్నారు. ‘ఆప్‌ను ఇక సహించం, మార్పు సాధిస్తాం’ అన్న ఎన్నికల నినాదం ఎత్తుకున్నారు. ఇన్నిటి మధ్యనా ప్రజల తీర్పు ఎలా వుంటుందో చూడాల్సిందే.
తెలకపల్లి రవి
