భారతదేశ విపత్తు నిర్వహణ వ్యూహం ఉపశమనం, సంసిద్ధత, ప్రతిస్పందన, పునరుద్ధరణ దశలను కలిగి ఉంటుంది. భారతదేశంలో విపత్తు నిర్వహణ అనేది దేశం పాలనా అంశాలలో అత్యంత కీలకమైనది. 2005లో అమలులోకి వచ్చిన విపత్తు నిర్వహణ చట్టం విపత్తు ప్రతిస్పందనకు చట్టపరమైన పునాది వేసింది. అంతేకాదు, రాష్ట్రంలో రాష్ట్ర విపత్తు నిర్వహణ అధికారులు (SDMAలు), జిల్లా విపత్తు నిర్వహణ అధికారులు (DDMAs)తో పాటు జాతీయ స్థాయిలో జాతీయ విపత్తు నిర్వహణ అథారిటీ (NDMA)ని ఏర్పాటు చేసింది. నేషనల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ డిజాస్టర్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ (NIDM) వంటి సంస్థలు ప్రభుత్వ అధికారులు, మొదటి ప్రతిస్పందనదారులు, సంఘాలకు అవగాహన కల్పించేందుకు సామర్థ్య నిర్మాణం, శిక్షణా కార్యక్రమాలను నిర్వహిస్తాయి. విపత్తు ప్రమాదాలు, ప్రతిస్పందన విధానాలపై ప్రజలకు అవగాహన కల్పించడానికి ప్రజా అవగాహన ప్రచారాలు, కసరత్తులు క్రమం తప్పకుండా నిర్వహించబడతాయి. జాతీయ విపత్తు నిర్వహణ ప్రణాళిక (NDMP) వివిధ వాటాదారుల పాత్రలు, బాధ్యతలను వివరిస్తూ మార్గదర్శకంగా పనిచేస్తుంది. నేషనల్‌ డిజాస్టర్‌ రెస్పాన్స్‌ ఫోర్స్‌ (NDRF) ప్రత్యేక ప్రతిస్పందన, రెస్క్యూ ఆపరేషన్లలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది, భారత వాతావరణ శాఖ (IMD) సకాలంలో, ఖచ్చితమైన అంచనాలను అందించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. అయినప్పటికీ ప్రకతి విపత్తుల వల్ల ఏటా పెద్దఎత్తున ప్రాణ నష్టంతో పాటు, ఆస్తి నష్టం కూడా సంభవిస్తుంది.
1. భారత జాతీయ విపత్తు నిర్వహణ ప్రాధికర సంస్థకి ఎవరు సారధ్యం వహిస్తారు ?
ఎ) రాష్ట్రపతి బి) కేంద్ర అటవీ శాఖా మంత్రి
సి) ప్రధాన మంత్రి డి) కేంద్ర రక్షణ శాఖా మంత్రి
2. భారతదేశంలో విపత్తు నిర్వహణకు బాధ్యత వహించే ప్రాథమిక ప్రభుత్వ సంస్థ ఏది?
ఎ) ఆరోగ్య మంత్రిత్వ శాఖ
బి) నేషనల్‌ డిజాస్టర్‌ రెస్పాన్స్‌ ఫోర్స్‌ (NDRF)
సి) భారత వాతావరణ శాఖ (IMD)
డి) రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ
3. భారత జాతీయ విపత్తు నిర్వహణ ప్రాధికర సంస్థ కార్యాలయం పేరు ఏమిటి ?
ఎ) విజరు భవన్‌ బి) నిర్మాన్‌ భవన్‌
సి) అశోక్‌ భవన్‌ డి) సర్కారీ భవన్‌
4. భారతదేశంలో విపత్తు నిర్వహణకు ఏ మంత్రిత్వ శాఖ బాధ్యత వహిస్తుంది?
ఎ) హౌం వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ
బి) విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ
సి) ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ
డి) రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ
5. జాతీయ విపత్తు నిర్వహణ అథారిటీ (NDM) ఏ సంవత్సరంలో స్థాపించబడింది?
ఎ) 1998 బి) 2000 సి) 2005 డి) 2010
6. నేషనల్‌ డిజాస్టర్‌ రెస్పాన్స్‌ ఫోర్స్‌ (NDRF) ప్రయోజనం ఏమిటి?
ఎ) విపత్తులపై పరిశోధన నిర్వహించడం
బి) విపత్తులకు తక్షణ ప్రతిస్పందన అందించడం
సి) ప్రచారాల ద్వారా అవగాహన కల్పించడం
డి) సహాయ నిధుల పంపిణీ
7. రిక్టర్‌ స్కేల్‌ సాధారణంగా ఏ ప్రకతి విపత్తు తీవ్రతను కొలవడానికి ఉపయోగిస్తారు?
ఎ) వరదలు బి) తుపాన్లు
సి) భూకంపాలు డి) సునామీ
8. విపత్తు నిర్వహణలో ‘షెల్టర్‌ కిట్‌’ ప్రయోజనం ఏమిటి?
ఎ) తాత్కాలిక గహాలను అందించడం
బి) అత్యవసర వైద్య సంరక్షణ
సి) స్వచ్ఛమైన నీటి సరఫరా
డి) కమ్యూనికేషన్‌ పరికరాలు
9. భారతదేశంలో విపత్తుల కోసం ముందస్తు హెచ్చరిక వ్యవస్థలలో ఏ సంస్థ కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది?
ఎ) ఇండియన్‌ రెడ్‌ క్రాస్‌ సొసైటీ
బి) నేషనల్‌ డిజాస్టర్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ అథారిటీ (NDMA)
సి) భారత అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ (ఇస్రో)
డి) పర్యావరణ మంత్రిత్వ శాఖ
10. విపత్తు నిర్వహణలో మాక్‌ డ్రిల్స్‌ నిర్వహించడం యొక్క ముఖ్య ఉద్దేశ్యం ఏమిటి?
ఎ) విపత్తు తర్వాత నష్టాన్ని అంచనా వేయడం
బి) వ్యక్తులకు శిక్షణ ఇవ్వడం మరియు ప్రతిస్పందన విధానాలను పరీక్షించడం
సి) రిలీఫ్‌ మెటీరియల్స్‌ పంపిణీ
డి) పరిశోధన కోసం డేటాను సేకరించడం
11. స్టేట్‌ డిజాస్టర్‌ రెస్పాన్స్‌ ఫోర్స్‌ (SDRF) ప్రాథమిక పాత్ర ఏమిటి?
ఎ) అంతర్జాతీయ సహాయాన్ని అందించడం
బి) శోధన మరియు రెస్క్యూ కార్యకలాపాలు
సి) విపత్తులపై పరిశోధన నిర్వహించడం
డి) విధాన రూపకల్పన
12. జాతీయ స్థాయిలో విపత్తు సమయంలో సహాయక చర్యలను సమన్వయం చేయడానికి ఏ ఏజెన్సీ బాధ్యత వహిస్తుంది?
ఎ) భారత సైన్యం
బి) నేషనల్‌ డిజాస్టర్‌ రెస్పాన్స్‌ ఫోర్స్‌ (NDRF)
సి) జిల్లా కలెక్టర్‌
డి) నేషనల్‌ డిజాస్టర్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ అథారిటీ (NDMA)
13. విపత్తు సంసిద్ధతలో ’72-గంటల కిట్‌’ ప్రయోజనం ఏమిటి?
ఎ) ఒక వారం ఆహారాన్ని అందించడం
బి) విపత్తుల సమయంలో కమ్యూనికేషన్‌ను నిర్ధారించడం
సి) మొదటి 72 గంటల తక్షణ అవసరాలను తీర్చడం
డి) ముఖ్యమైన పత్రాలను నిల్వ చేయడం
14. భారత వాతావరణ శాఖ (IMD) కింది వాటిలో ఏ విపత్తుల గురించి హెచ్చరికలు జారీ చేస్తుంది?
ఎ) భూకంపం బి) తుఫాను
సి) అటవీ అగ్ని డి) పారిశ్రామిక ప్రమాదాలు
15. భారతదేశంలో నేషనల్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ డిజాస్టర్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ (NIDM) పాత్ర ఏమిటి?
ఎ) విపత్తుల సమయంలో వైద్య సహాయం అందించడం
బి) వాతావరణ మార్పులపై పరిశోధన నిర్వహించడం
సి) విపత్తు నిర్వహణలో శిక్షణ మరియు సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించడం
డి) విపత్తు ఆశ్రయాలను నిర్మించడం
16. భారతదేశంలో విపత్తు నిర్వహణ చట్టం ఏ సంవత్సరంలో రూపొందించబడింది?
ఎ) 2000 బి) 2005
సి) 2010 డి) 2015
17. విపత్తు నిర్వహణలో సెంట్రల్‌ వాటర్‌ కమిషన్‌ (CWC) ప్రాథమిక విధి ఏమిటి?
ఎ) సహాయ నిధులు అందించడం
బి) విపత్తుల సమయంలో నీటి సరఫరాను నిర్ధారించడం
సి) వరదలను పర్యవేక్షించడం, అంచనా వేయడం
డి) శోధన, రెస్క్యూ కార్యకలాపాలను నిర్వహించడం
18. ‘సునామీ’ అనే పదం ఏ భాష నుండి వచ్చింది?
ఎ) జపనీస్‌ బి) హిందీ
సి ) గ్రీకు డి) సంస్కతం
19. భారతదేశంలో తుఫానులకు ఎక్కువగా గురయ్యే రాష్ట్రం ఏది?
ఎ) రాజస్థాన్‌ బి) కేరళ
సి) ఒడిశా డి) హిమాచల్‌ ప్రదేశ్‌
20. విపత్తుల సన్నద్ధతలో ‘గో బ్యాగ్‌’ ఉద్దేశ్యం ఏమిటి?
ఎ) అత్యవసర తరలింపు
బి) ఆహార సరఫరాలను నిల్వ చేయడం
సి) ఆశ్రయాలను నిర్మించడం
డి) వైద్య సహాయం అందించడం
21. ‘సెండారు ఫ్రేమ్‌వర్క్‌ ఫర్‌ డిజాస్టర్‌ రిస్క్‌ రిడక్షన్‌’ ఏ సంవత్సరంలో ఆమోదించబడింది?
ఎ) 2005 బి) 2010 సి) 2015 డి) 2020
22. విపత్తు నిర్వహణలో ‘కమ్యూనిటీ ఎమర్జెన్సీ రెస్పాన్స్‌ టీమ్‌’ (CERT) ప్రయోజనం ఏమిటి?
ఎ) మారుమూల ప్రాంతాల్లో వైద్య సంరక్షణ అందించడం
బి) విపత్తులపై పరిశోధన నిర్వహించడం
సి) ప్రతిస్పందన మరియు పునరుద్ధరణ కోసం స్థానిక వనరులను సమీకరించడం
డి) అంతర్జాతీయ సహాయాన్ని సమన్వయం చేయడం
23. భారతదేశంలో జాతీయ విపత్తు నిర్వహణ ప్రణాళిక (NDMP) పాత్ర ఏమిటి?
ఎ) సహాయ నిధులు కేటాయించడం
బి) రాష్ట్ర స్థాయి విపత్తు ప్రణాళికలను రూపొందించడం
సి) అంతర్జాతీయ సహాయాన్ని అందించడం
డి) జాతీయ స్థాయిలో విపత్తు నిర్వహణ కార్యకలాపాలకు మార్గదర్శకత్వం వహించటం
24. నేషనల్‌ డిజాస్టర్‌ మిటిగేషన్‌ ఫండ్‌ (NDMF) పాథమిక విధి ఏమిటి?
ఎ) విపత్తు బాధితులకు సహాయాన్ని అందించడం
బి) విపత్తులపై పరిశోధనలకు నిధులు సమకూర్చడం
సి) ఉపశమన ప్రాజెక్టులకు ఫైనాన్సింగ్‌
డి) అంతర్జాతీయ సహాయ చర్యలకు మద్దతు ఇవ్వడం
25. ‘హ్యౌగో ఫ్రేమ్‌వర్క్‌ ఫర్‌ యాక్షన్‌’ విపత్తు నిర్వహణలో ఏ అంశంతో ముడిపడి ఉంది?
ఎ) విపత్తు ప్రతిస్పందన బి) విపత్తు ప్రమాద తగ్గింపు
సి) విపత్తు రికవరీ డి) విపత్తు తగ్గించడం
26. విపత్తు నిర్వహణలో ‘సేఫ్‌ స్కూల్‌ ప్రోగ్రామ్‌’ ఉద్దేశం ఏమిటి?
ఎ) మనుగడ నైపుణ్యాలను బోధించడం
బి) పాఠశాలలకు ఆర్థిక సహాయం అందించడం
సి) భూకంపాలను తట్టుకునే విధంగా పాఠశాల భవనాలను నిర్మించడం
డి) పాఠశాల భద్రతపై పరిశోధన నిర్వహించడం
27. భారీ విపత్తుల సమయంలో అంతర్జాతీయ సహాయాన్ని సమన్వయం చేయడానికి ఏ సంస్థ బాధ్యత వహిస్తుంది?
ఎ) విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ
బి) యునైటెడ్‌ నేషన్స్‌ ఆఫీస్‌ ఫర్‌ డిజాస్టర్‌ రిస్క్‌ రిడక్షన్‌ (UNDRR)
సి) అంతర్జాతీయ రెడ్‌ క్రాస్‌, రెడ్‌ క్రెసెంట్‌ ఉద్యమం
డి) నేషనల్‌ డిజాస్టర్‌ రెస్పాన్స్‌ ఫోర్స్‌ (NDRF)
28. భారతదేశంలో భూకంపాలు ఎక్కువగా సంభవించే రాష్ట్రం ఏది?
ఎ) కేరళ బి) గుజరాత్‌
సి ) పశ్చిమ బెంగాల్‌ డి) హిమాచల్‌ ప్రదేశ్‌
29. ఆసియన్‌ డిజాస్టర్‌ రిడక్షన్‌ సెంటర్‌ ఏ దేశంలో ఉంది?
ఎ) ఇండియా బి) అమెరికా
సి ) జపాన్‌ డి) స్విట్జర్లాండ్‌
30. ఈ కింది వాటిలో ఏది విపత్తు నిర్వహణకి సంబంధించింది?
ఎ) రియో డిక్లరేషన్‌ బి) యోకోహౌమా డిక్లరేషన్‌
సి ) క్యోటో ప్రోటోకాల్‌ డి) మొంటిరియల్‌ ప్రోటోకాల్‌
సమాధానాలు
1.సి 2.బి 3.ఎ 4.ఎ 5.సి 6.బి 7.సి 8.ఎ 9.సి 10.బి 11.బి 12.డి 13.సి 14.బి 15.సి 16.బి 17.సి 18.ఎ 19.సి 20.ఎ 21.సి 22.సి 23.డి 24.బి 25.బి 26.సి 27.ఎ 28.బి 29.సి 30.బి
– డాక్టర్‌ కె. శశిధర్‌
పర్యావరణ నిపుణులు
94919 91918
