అందరూ నడిచే దారిలో నడిస్తే అందులే ప్రత్యేకం ఏముంది. అతి తక్కువ మంది ఎంచుకునే చోటుకు బాటలు వేస్తే మనకంటూ ఓ ప్రత్యేక గుర్తింపు ఉంటుంది. అలాంటి మార్గానే ఎంచుకుంది ఈ గైనకాలజిస్ట్‌. ‘స్పేస్‌ గైనకాలజిస్ట్‌’గా పిలువబడే డాక్టర్‌ వర్షా జైన్‌… అంతరిక్షంలో స్త్రీల శరీరాలు ఎలా స్పందిస్తాయో ప్రత్యేకంగా సూక్ష్మ గురుత్వాకర్షణలో రుతుక్రమ ప్రభావాలను అధ్యయనం చేస్తూ తన ప్రత్యేకతను చాటుకుంటుంది. ఆ వివరాలేంటే ఈ రోజు మానవిలో చూద్దాం…
అంతరిక్ష ప్రయాణం వ్యోమగామి ఆరోగ్యాన్ని స్వల్ప, దీర్ఘకాలికంగా ప్రభావితం చేస్తుంది. అనువైన ఆహారం, కఠినమైన వ్యాయామం చేసినప్పటికి తక్కువ గురుత్వాకర్షణ వాతావరణంలో ఎక్కువ సమయం గడపడం వల్ల కండరాలు, ఎముక ద్రవ్యరాశి కోల్పోతుంటారు. అలాగే బరువు తగ్గడం, కంటి చూపు లోపాలు, రోగనిరోధక వ్యవస్థలో మార్పులు వంటి అనేక ఆరోగ్య సమస్యలు వస్తాయి. ఇవి వ్యోమ గాములందరూ ఎదుర్కొనేవే. అయితే మహిళా వ్యోమగాములకు అదనపు సవాలు ఉంటుంది. అదే రుతుస్రావం.
మహిళా వ్యోమగాముల కోసం
ప్రస్తుతం ఎడిన్‌బర్గ్‌ విశ్వవిద్యాలయంలో పిహెచ్‌డి చదువుతున్న డాక్టర్‌ వర్షా దీనిపై ఎన్నో పరిశోధనలు చేస్తున్నారు. ‘స్పేస్‌ గైనకాలజిస్ట్‌’గా పిలవబడే వర్షా అంతరిక్షంలో స్త్రీల శరీరాలు ఎలా స్పందిస్తాయో అధ్యయనం చేస్తున్నారు. ప్రత్యేకించి సూక్ష్మ గురుత్వాకర్షణలో రుతుక్రమ ప్రభావాలను పరిష్కరించడంలో, దాన్ని దాటవేయాలనుకునే మహిళా వ్యోమగాములకు అవసరమైన పరిష్కారాలను అందించడంలో నిమగమై ఉన్నారు. ‘ఆమె అధ్యయనాల ప్రకారం మహిళలు అలా ఎంచుకుంటే అంతరిక్షంలోనూ రుతుక్రమం జరిగేలా చేసుకోవచ్చు. రుతు చక్రాలు మెదడు నుండి విడుదలయ్యే హార్మోన్లచే నియంత్రించబడతాయి, గర్భాశయంపై పని చేసే అండాశయాలపై పనిచేస్తాయి, ఆ మార్గం ప్రభావితం కాదు’ ఆమె చెబుతున్నారు.
వ్యక్తిగత ఎంపిక
మహిళా వ్యోమగాములు అంతరిక్షంలో రుతుక్రమం వచ్చినా ఇబ్బందులు పెద్దగా వుండవని వర్షా చెబుతున్నారు. అయితే చాలా మంది వివిధ కారణాల వల్ల అలా చేయడానికి ముందుకు రావడం లేదు. ఇంటర్నేషనల్‌ స్పేస్‌ స్టేషన్‌లో రెండు టాయిలెట్లు ఉన్నాయని, నీటి వ్యర్థాలను చాలాసార్లు రీసైకిల్‌ చేసి తాగునీరుగా ఉపయోగిస్తున్నారని ఆమె చెప్పారు. అయితే రక్తం ఘన పదార్థంగా పరిగణించబడుతుంది. అందువల్ల రక్తంతో కలిపిన నీటి వ్యర్థాలను డంప్‌ చేయాలి. దానిని రీసైకిల్‌ చేయడం సాధ్యం కాదు. అదనంగా సున్నా-గురుత్వాకర్షణ వాతావరణంలో నీరు ప్రవహించనందున మహిళా వ్యోమగాములు అంతరిక్షంలో స్నానం చేయడం సాధ్యం కాదు. స్పేస్‌వాక్‌ సమయంలో వారు తమ శానిటరీ ఉత్పత్తులను మార్చే అవకాశం ఉంటుంది. పైగా 8 నుండి 10 గంటల పాటు వారి పరికరాలను ధరించాలి. అందుకే అంతరిక్షంలో మహిళలు పీరియడ్స్‌ రాకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకుంటున్నారు.
రక్తం గడ్డకట్టకుండా…
వ్యోమగాములు పీరియడ్స్‌ రాకుండా సాధారణంగా నోటి గర్భనిరోధక మాత్రలు తీసుకుంటారు. ‘వారు వరుసగా మూడు వారాల పాటు గర్భనిరోధక మాత్రలు తీసుకోవాల్సి వుంటుంది. అయితే అంతరిక్షంలో రుతుక్రమం రాకూడదనుకునే వ్యోమగాములు ఈ మాత్రలను నిరంతరం తీసుకోవాలి, సాధారణ రక్తస్రావం వారాన్ని దాటవేయాలి’ అని ఆమె అంటున్నారు. 2013లో జరిగిన ఓ సమావేశంలో వర్షా మహిళా వ్యోమగామి ఆరోగ్యంపై దష్టి సారించిన పరిశోధకులను కలిశారు. మహిళా వ్యోమగాములలో రక్తం గడ్డకట్టే ప్రమాదాన్ని తగ్గించడానికి సురక్షితమైన మాత్ర గురించి ఆమె అడిగారు. కంబైన్డ్‌ ఓరల్‌ కాంట్రాసెప్టైవ్స్‌ వాడకం రక్తం గడ్డకట్టే ప్రమాదాన్ని రెట్టింపు చేస్తుందని తెలిసినప్పటికీ, అంతరిక్షంలో గడ్డకట్టే ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉందనే ప్రశ్న వర్షా ఈ అంశంపై మరింత అధ్యయనం చేయడానికి పురికొల్పింది. 2016లో వ్యోమగాములకు పీరియడ్స్‌ ఆపివేయడానికి ఏమి ఇవ్వబడుతుందనే దానిపై ఆమె పరిశోధన చేయడం ప్రారంభించారు. హార్మోన్ల మాత్రలు వాడుతున్నట్టు ఆమె కనుగొన్నారు. ‘రుతుస్రావం ఆపుకునేందుకు ఇది ఉత్తమ మార్గం’ అని ఆమె చెప్పారు. అయితే దీనితో పాటు మిరెనా అని పిలువబడే ఇంట్రా-యూటెరైన్‌ హార్మోన్ల పరికరం వంటి ఇతర ఎంపికలు కూడా ఉన్నాయని ఆమె చెప్పారు.
వారికి ఎంపికలు అవసరం
‘మీరెనా గర్భం లోపల ఉంటుంది. కాయిల్‌పై ఉన్న హార్మోన్‌ గర్భాశయ లైనింగ్‌ పెరగకుండా ఆపుతుంది. రక్తస్రావ భారాన్ని తగ్గిస్తుంది. చాలా మంది మహిళల్లో ఇది పీరియడ్స్‌ రాకుండా పూర్తిగా ఆపగలుగుతుంది’ అని వర్షా అంటున్నారు. లాంగ్‌-యాక్టింగ్‌ రివర్సిబుల్‌ కాంట్రాసెప్టివ్‌ అని పిలువబడే మరొక ప్రత్యామ్నాయం కూడా ఉందని ఆమె చెప్పారు. ఇది హార్మోన్ల ఇంప్లాంట్‌. ఇది చేయి చర్మం కింద ఉంచబడుతుంది. నెమ్మదిగా రుతుస్రావాన్ని వాయిదా వేసే హార్మోన్లను విడుదల చేస్తుంది. ప్రాథమిక అధ్యయనం తర్వాత 48 వ్యోమగామి విమానాలపై వర్షా చేసిన తదుపరి పరిశోధనలో స్త్రీ వ్యోమగాములలో గర్భనిరోధక వాడకంతో, నోటి గర్భనిరోధకాలతో అంతరిక్ష ప్రయాణంలో రక్తం గడ్డకట్టే ప్రమాదం ఉన్నట్లు ఎటువంటి ఆధారాలు కనుగొనబడలేదు. కాబట్టి మహిళా వ్యోమగాములు అంతరిక్షంలో రుతుస్రావాన్ని ఆపడానికి హార్మోన్ల గర్భనిరోధకాలను తీసుకోవచ్చు. అయితే వారు ఎంచుకోవడానికి ఎంపికలు కచ్చితంగా ఉండాలని ఆమె చెప్పారు. ‘మహిళలుగా మనకు ఒక ఎంపిక ఉండాలి. మన కోసం మనం ఆ ఎంపిక చేసుకోగలగాలి. ఈ పరిశోధన ద్వారా నేను సాధించాలనుకున్నది అదే. మహిళా వ్యోమగాములు ఏమి ఎంచుకుంటారో వారి ఇష్టం. కానీ నేను వారికి ఎంపికలను ఇవ్వగలగాలి’ అని ఆమె జతచేశారు.
స్పేస్‌ మెడిసిన్‌ చదవితే…
2004లో వర్షా మెడికల్‌ స్కూల్‌ రెండవ ఏడాది చివరిలో ఉండగా స్పేస్‌ మెడిసిన్‌పై సమావేశం గురించి విన్నారు. ఫీల్డ్‌ గురించి తెలుసుకున్న తర్వాత శరీరం ఏమి చేస్తుందో లేదా ఈ విపరీతమైన వాతావరణంలో శరీరం ఎలా ఎదుర్కొంటుంది అనే విషయాలపై ఆమెకు ఆసక్తి కలిగింది. ‘నేను స్పేస్‌ మెడిసిన్‌ చదవడం ద్వారా ఖగోళ భౌతికశాస్త్రం పట్ల నాకున్న అభిరుచిని ఔషధంతో కలపవచ్చని తెలుసుకున్నాను’ అని ఆమె చెప్పారు. 2007లో నాసా జాన్సన్‌ స్పేస్‌ సెంటర్‌లో రీసెర్చ్‌ ప్లేస్‌మెంట్‌లో చేరారు. ఈ సమయంలో వ్యోమగాములు అంతరిక్షం నుండి తిరిగి వచ్చినప్పుడు బ్యాలెన్స్‌ కంట్రోల్‌ మెకానిజమ్‌ల గురించి పరిశోధన చేశారు. ‘కోర్సు సమయంలో నేను విలువైన పరిచయాలను ఏర్పరచుకున్నాను. 2007లో నాసాలో స్థానం సంపాదించాను’ అని ఆమె చెప్పారు. 2011 నుండి 2012 వరకు, ఆమె లండన్‌లోని కింగ్స్‌ కాలేజీలో స్పేస్‌ ఫిజియాలజీ, హెల్త్‌లో మాస్టర్స్‌ డిగ్రీని అభ్యసించారు. అప్పటి నుండి ఇంటర్నేషనల్‌ స్పేస్‌ స్టేషన్‌లో పని చేస్తోంది. అలాగే ప్రసూతి, గైనకాలజిస్ట్‌గా ప్రాక్టీస్‌ చేస్తోంది.
పెరుగుతున్న మహిళల సంఖ్య
‘మైక్రోగ్రావిటీ వాతావరణం ఆడ, మగ శరీరాలను ప్రభావితం చేసే విధానంలో కొన్ని చిన్న తేడాలు ఉన్నాయి. స్త్రీ శరీరం అంతరిక్ష వాతావరణంలోకి ప్రవేశించినప్పుడు చలన అనారోగ్యాన్ని అనుభవించే అవకాశం ఉంది. సాధారణంగా మగవారు భూమికి తిరిగి వచ్చినప్పుడు అనారోగ్యంతో బాధపడే అవకాశం ఉంది. మహిళలు సాధారణంగా ఎత్తు తక్కువ ఉంటారు. వారికి ఎక్కువ రక్త నాళాలు ఉంటాయి. అందుకే వారు భూమికి తిరిగి వచ్చిన తర్వాత వారి రక్తపోటును నిర్వహించడం చాలా కష్టం. తద్వారా వారు మూర్ఛపోయే అవకాశం ఉంది’ అని ఆమె వివరించారు. ఏది ఏమైనప్పటికీ గతంలో నాసాకు మహిళా వ్యోమగాముల నుంచి 10 నుంచి 15 శాతం దరఖాస్తులు మాత్రమే వచ్చేవని వర్షా గుర్తుచేసుకున్నారు. అయితే ఇప్పుడు మహిళా పరిశోధకులు, వ్యోమగాముల సంఖ్య క్రమంగా పెరుగుతోంది. ఈ సంఖ్య భవిష్యత్‌లో మరింత పెరిగే అవకాశం ఉందని ఆమె అంటున్నారు.
సేవ చేయాలనే ఉద్దేశంతో…
కెరీర్‌ మార్గాన్ని ఎంచుకోవలసి వచ్చిన ప్పుడు వర్షకు 17 ఏండ్లు. పాఠశాలలో భౌతిక శాస్త్రాన్ని ఇష్టపడేది. ముంబైలో గైనకాలజిస్ట్‌గా ఉన్న అత్త కూడా ఆమెను ఆక ర్షించింది. అయితే ఆస్ట్రోఫిజిక్స్‌ని కెరీర్‌గా ఎంచుకున్నందుకు తన తల్లిదండ్రులు అంత ఇష్టంగా లేరు. ‘నేను డాక్టర్‌ కావాలని కలలుకంటూ పెరిగాను. మా కుటుంబంలో మా అత్త ఒక్కరే డాక్టర్‌. నేను ఎప్పుడూ ఖగోళ భౌతికశాస్త్రాన్ని కొనసాగించాల నుకుంటున్నాను’ అని ఆమె చెప్పారు. కెరీర్‌ను నిర్ణ యించే ముందు వర్షా కంటిశుక్లం ఉన్నవారికి సహా యం చేసే కంటి డాక్టర్‌ వద్ద వారాంతపు కోర్సుకు హాజరయ్యారు. ఇది ఆమెను ఎంతగానో కదిలిం చింది. లండన్‌లోని ఇంపీరియల్‌ కాలేజీలో మెడి సిన్‌ చదవాలని నిర్ణయించుకుంది. ‘ఆ సెషన్‌లో వైద్యులు ఒకరి జీవితాన్ని మార్చ డానికి చాలా చేయగలరని భావించాను. ప్రజలకు ఎక్కువ సేవలు అందించవచ్చనే ఉద్దేశ్యంతో నేను వైద్యాన్ని ఎంచు కున్నాను’ అన్నారు ఆమె.
– సలీమ
