కవిత్వం నిజానికి కుదురుగా ఉండనీయదు. ఎప్పుడెప్పుడు లోపలినుంచి బయటపడదామా అని మెదడును మెలిపెడుతుంది. ఏదైనా వస్తువును తీసుకొని రాసినప్పుడు కవిత్వం ఇంకేదో ప్రపంచంలోకి తీసుకెళ్ళి వాక్యాలకు కళ్ళను , చెవులను, ముక్కును ఇచ్చి ఓ దేహాన్ని తయారుచేస్తుంది. కవిత్వమే మన కవితా వస్తువయినప్పుడు పడే అంత:సంఘర్షణ మాత్రం అంతా ఇంతా కాదు. కవిత్వం మీద కవిత రాయటమంటే మనలోంచి మనల్ని బయటికి తీయడమే. ఒక వస్తువు మీద రాసుకుంటూ పోతున్నప్పుడు అది ఏ రూపాన్నాయిన పొందొచ్చు. కవిత్వం మీదే రాసినప్పుడు అది అచ్చం కవిలాగానే బయటికి రావాలి కాబట్టి కవిత్వం అంశంగా కవితరాయటం కొంత నైపుణ్యంతో కూడినది అంటున్నాను. అలాంటి కోవకు చెందిన కవితను సాంబమూర్తి లండ ‘వెంటాడే పద్యం’ అనే శీర్షికతో రాశారు. ఈ కవితను ‘ఈమాట’ వెబ్‌ మ్యాగజైన్‌ ప్రచురించింది.
‘వెంటాడే పద్యం’ అనే శీర్షికతోనే కవిత్వ స్వభావాన్ని, స్వరూపాన్ని తెలియజేశాడు. కవిత్వం రాయటంలో అంత ఉక్కిరిబిక్కిరితనం ఉంటుందా? కవి హడావుడి మాత్రమేనా? వాస్తవిక కవి లోపల అంతలా జీర్ణించుకుపోతుందా అనుకున్నప్పుడు ఖచ్చితంగా నిజాయితీ కలిగిన కవికి నిద్రపట్టదు. కొత్త వాక్యాన్ని పేనడంలో రాత్రులు కరిగిపోతాయి. ఈ కవికి కవిత్వం ఒక వ్యసనం. ఎత్తుగడే అతనికి కవిత్వమంటే ఎంత ప్రాణమో తెలియపరుస్తుంది. కవి లోలోపలనే రహస్య సంభాషణ చేస్తాడట. కవి చెబుతున్నట్టు తనతో తాను మాట్లాడితేనే ఇతరులను ఆలోచింపచేసే ఓ కవిత బయటికొస్తుంది.
”చుట్టూ ఎంత ప్రపంచం వున్నా/ నీతో మాత్రమే ఎవరో/ రహస్యంగా సాగించే అత్యవసర సంభాషణ” అని అనగలిగాడంటే ఈ కవిలోని కవితా దృశ్యం ఎంత గాఢమైనదో తెలిసిపోతుంది. ఒక కవిత రాయాలని మనసులో అనుకుంటే కవి కొత్త రూపం సంతరించుకొని పరిశోధన చేస్తుంటాడు. ఎత్తుగడలో కవి ప్రయోగించినట్టు తన లోపలి వాక్యాలు తనను స్థిరంగా ఉండనీయవు. కవిని గుర్తించగలిగే ఓ వాక్యం బయటికొచ్చినప్పుడు ఆ కవి నిలబడతాడు. లండ సాంబమూర్తి కూడా కవితను నిలబెడుతూ, నిలబడే కవి.
కవికి ఎన్నో ఊహలుంటాయి. కవిత రాసే ముందు కొంత తీaష ఎa్‌వతీఱaశ్రీ మనసులో సిద్ధం చేసుకుంటుంటాడు. ఊహలన్నింటినీ కవి కవిత్వం చేయలేడు. కొన్ని ఊహలు అకస్మాత్తుగా అక్షరబద్ధమై ఎదురుపడుతుంటాయి. అందుకే కవి ఏమంటున్నాడంటే నువు చెట్టుకు సంబంధిత వాక్యాలు అనుకున్నప్పుడు చెట్టు రూపం వస్తుందంటాడు. నీదైన వాక్యాన్ని నువు రాయగలిగినపుడు ఆ చెట్టు కొమ్మల మీద పిట్టలు సందడి చేస్తాయని, ఇంకొంత ముందుకెళ్ళి వాక్యాన్ని నిర్మించాడు. కవి రాటుదేలితేనే కొమ్మల మీద పిట్టలుంటాయి. లేకుంటే ఎండిన చెట్టులా కవిత దర్శనమిస్తుంది. ఈ కవి వాక్యాన్ని రెండువైపులా నిర్మించగల సవ్యసాచి. అందుకే కవిత లోపలినుండి లోపలకు దార్లు వేస్తున్నాడు. దృశ్యం మీద దృశ్యాన్ని అతికిస్తున్నాడు.
కవి ఒక ఊహను కవిత్వం చేయాలనుకున్నప్పుడు ఎన్ని రోజులకయినా అది బయటకొస్తుంది. మాగి మాగి మంచి కవితగా రూపు దిద్దుకుంటుంది. ఈ విషయాన్ని చెప్పటానికి కవి రెండవ యూనిట్‌లో వాడిన ఈ వాక్యాలు చూడండి.
”గీయాల్సిన బొమ్మ కళ్ళ ముందు ఎగురుతున్నపుడు/
వేయాల్సిన రంగులు చేతుల్లో ఆడుతున్నప్పుడు/
పద్యం కాకుండా/
ఎన్నాళ్ళో తప్పించుకోలేవు”
మనం రాయాల్సిన విషయం మనల్ని వేధిస్తున్నప్పుడు కుదురుగా ఉండలేం. దానికోసం ఎన్నో దృశ్యాలను కూడగట్టుకుంటాం. ఒక తప్పించుకోలేని స్థితిలోకి నెట్టివేయబడతాం. కవి కాని వారికి ఇవి జీర్ణించుకోలేని వాక్యాలు. ‘అంతుందా’ అని వ్యంగ్యంగా నోటికి పనిచెప్పే వాక్యాలు. సాహిత్య ప్రియులకు సంబంధించి ఇవి నిఖార్సయిన వాక్యాలు. నిజానికి తాను రాసుకున్న పై వాక్యాలు తనకే బాగా వర్తిస్తాయి. ఈ కవిని చదవకుండా, ఈ కవి మనకు ఎక్కడో ఓ చోట ఎదురుపడకుండా మనం అసలే తప్పించుకోలేం. ఆమోదయోగ్యమైన కవి కవితకు దొరికిపోతాడు. ఎంత మందిలో ఉన్నా, ఏ ప్రపంచంలో విహరిస్తున్నా తనను పట్టేస్తుంది. ఈ కవి చాలా కవితలకు అన్యాయంగా దొరికిపోతాడు. కవిత్వాన్ని సెకనులుగా, నిమిషాలుగా, గంటలుగా, రోజులుగా ప్రేమిస్తూ తనే లోకంగా బతుకుతున్నవాడు. కాస్త తనను దొరకబట్టాలనుకుంటున్న కవిత ఏదో, తాను దూరం చేసుకోవాల్సిన కవిత ఏదో గుర్తించి ‘వెంటాడే పద్యాలనే’ రాస్తుంటాడు. ఇక ముందు కూడా రాస్తాడు.
పద్యం రాయకముందు, ఆ ప్రపంచంలోకి అడుగు పెట్టకముందు కవి స్థితి వేరే ఉంటుంది. అందులోకి ప్రవేశించి కవితను చెక్కుతున్న క్రమంలో ఇంకాస్త లోపలికి కూరుకుపోతాడు. కవిత పూర్తయ్యాక కవి ఇల్లు చేరడు. ఈ అంశాన్ని ఈ కవి
”పద్యం నిన్ను లొంగదీసుకున్నాక/
నిలకడగా నిలబడలేవు” అని ఎంత బాగా చెప్పాడో!
మద్యానికి బానిసైన మనిషి, పద్యానికి బానిసయిన మనిషి, స్వస్థానాలకు చేరుకోవటం, కష్టతరమైన విషయమే.
కవితను మొదలు పెట్టి రాస్తాం. మళ్ళీ ఇంకో ఊహ అడ్డం పడుతుంది. ఇంకో కొత్త ఆలోచన మొలకెత్తుతుంది. ఇవన్నీ క్రమపద్ధతిలో సర్దుకోవటానికి కొంత సమయం పడుతుంది. అందుకే కవి ”రోజువారీ జీవితం/
నీ ఊహల్ని చెదరగొట్టకముందే/
ఆ రాత్రికో తర్వాతరోజు ఉదయానికో /
వేళ్ళు ప్రసవించనీ” అని అంటున్నాడు.
ఇందులో ప్రయోగించిన వేళ్ళు ప్రసవించనీ అనే వాక్యం కవిలోని కవిత్వ గాఢతను తెలియజేస్తుంది.
వాక్యాన్ని కవిత్వం చేయటం కోసం పదాల స్థానభ్రంశం ఒక టెక్నిక్‌. సాధారణ వాక్యాన్ని తిప్పి రాస్తే కవిత్వం కాదు కదా!
కవితకు ఎత్తుగడ ప్రాణమైతే, ముగింపు ఫలితం లాంటిది. కవిత పాస్‌ కావడానికి, ఫెయిల్‌ కావడానికి ఈ వాక్యాలు ఆధారమవుతాయి. ఈ కవి ముగింపు చాలా నాణ్యంగా ఉంది. ఇంతదాకా కవిత్వంతో మనల్ని ప్రయాణింపచేశాడు. కవిత ఎంతలా పెనవేసుకుంటుందో తెలియజేసే కొన్ని దృశ్యచిత్రాలు చేతుల్లో పెట్టాడు. కవి జగమెరిగిన వాడని నిరూపిస్తూ కవి తొణకని, బెణకని తనాన్ని చెబుతూ ఈ చెట్టు కవిత పూర్తయ్యాక అదృశ్యమై వేరే వెంటాడే కవిత కోసం మెటీరియల్‌ తయారు చేసుకోమంటున్నాడు. నిజంగా ఒక్కోసారి అనిపిస్తుంటుంది. కవి అప్పటికప్పడే ప్రేమిస్తాడు. ప్రేమించబడుతాడు. సముదాయిస్తాడు. సముదాయించబడుతాడు. మళ్ళీ ఎన్ని ఫ్రేమ్‌ల్లోకి వెళ్ళినా బయటికొచ్చి స్థిరంగా నిలబడతాడు.
కవి చెప్పినట్టు కవిత పూర్తయ్యాక కొద్దిరోజులు కవి అదృశ్యం కావాలి. అప్పుడే కొత్త కవితకు పుట్టుక ఉంటది. ఈ కవితతో మనల్ని కాసేపు అదృశ్యం చేసి ఎక్కడికో తీసుకువెళ్ళి మళ్ళీ సేఫ్‌ లాండింగ్‌ చేశాడు. దిగి వెళ్ళాక కూడా ఈ పద్యం మనల్ని వెంటాడుతూనే ఉంటుంది.
వెంటాడే పద్యం
కడుపున పడ్డ వాక్యాలు నిన్ను
కుదురుగా ఉండనీయవు
లోపలొక జాతర
డప్పుకొట్టి పిలుస్తుంటారెవరో
చుట్టూ ఎంత ప్రపంచం వున్నా
నీతో మాత్రమే ఎవరో
రహస్యంగా సాగించే అత్యవసర సంభాషణ
యథావిధిగా
నీ చెట్టు రూపం నీకు వచ్చేస్తుంది
కొమ్మల మీదంతా
రెండుముక్కుల పిట్టల సందడి
గీయాల్సిన బొమ్మ కళ్ళ ముందు ఎగురుతున్నపుడు
వేయాల్సిన రంగులు చేతుల్లో ఆడుతున్నప్పుడు
పద్యం కాకుండా
ఎన్నాళ్ళో తప్పించుకోలేవు
నీళ్ళ కావడితో
చేను గట్టు మీద నడుస్తున్నట్టుంటుంది
పద్యం నిన్ను లొంగదీసుకున్నాక
నిలకడగా నిలబడలేవు
రోజువారీ జీవితం
నీ ఊహల్ని చెదరగొట్టకముందే
ఆ రాత్రికో తర్వాతరోజు ఉదయానికో
వేళ్ళు ప్రసవించనీ
అప్పుడిక మళ్ళీ నువ్వు
నీ చెట్టురూపంతో సహా అదృశ్యమైపోవచ్చు
– సాంబమూర్తి లండ
– డా||తండా హరీష్‌, 8978439551
